Từ khi Việt Nam chuyển đổi nền kinh tế, chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đã được đưa vào Luật thuế TNDN và các văn bản pháp luật về đầu tư. Qua gần 20 năm thực hiện, chúng ta đã có hệ thống chính sách ưu đãi thuế TNDN đa dạng và tương đối hoàn chỉnh với các qui định chi tiết về các điều kiện ưu đãi, các hình thức ưu đãi và mức độ ưu đãi. Điều này đã góp phần tăng cường thu hút vốn đầu tư và phát triển kinh tế ổn định, xóa đói giảm nghèo.

Ưu đãi thuế TNDN được thể hiện qua các nội dung: ưu đãi về thuế suất; ưu đãi về thời gian miễn thuế, giảm thuế; chuyển lỗ và một số ưu đãi khác.

Ưu đãi thuế suất

Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khu kinh tế, khu công nghệ cao; doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư thuộc lĩnh vực công nghệ cao, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, sản xuất sản phẩm phần mềm, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng đặc biệt quan trọng của Nhà nước được áp dụng thuế suất 10% trong thời gian 15 năm. Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn được áp dụng thuế suất 20% trong thời gian 10 năm. Tuy nhiên đối với những dự án cần đặc biệt thu hút đầu tư có quy mô lớn và công nghệ cao thì doanh nghiệp có thể xin kéo dài thời gian áp dụng thuế suất ưu đãi. Nhưng lưu ý thời gian kéo dài thêm không quá 15 năm. (Danh mục các địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội – khó khăn được quy định tại phụ lục đính kèm Nghị định số 124/2008/NĐ-CP).

Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao và môi trường được áp dụng thuế suất 10% trong suốt thời gian hoạt động. Bởi các hoạt động giáo dục – đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao môi trường được xem là các hoạt động mang tính xã hội. Chúng nhằm mục đích phục vụ cho cộng đồng nhiều hơn là vì mục tiêu lợi nhuận. Lưu ý rằng phần thu nhập của doanh nghiệp có được từ hoạt động xuất bản theo quy định của Luật Xuất bản cũng được hưởng mức ưu đãi này.

Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp, quỹ tín dụng nhân dân và tổ chức tài chính vi mô được áp dụng mức thuế suất 20% trong suốt thời gian hoạt động. Đối với hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp, quỹ tín dụng nhân dân và tổ chức tài chính vi mô thành lập mới tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn thì áp dụng mức thuế suất 10% trong 15 năm đầu tiên kể từ khi doanh nghiệp có doanh thu, sau khi kết thúc thời hạn 15 năm sẽ chuyển sang áp dụng mức thuế suất 20%.

Ưu đãi về thời gian miễn thuế, giảm thuế

Miễn thuế, giảm thuế được xem là điểm đặc thù của thuế TNDN so với các sắc thuế khác. Trong khi các sắc thuế khác luôn đặt ra các trường hợp miễn thuế và giảm thuế riêng biệt, được áp dụng với các điều kiện khác nhau thì miễn thuế và giảm thuế TNDN luôn đi kèm với nhau. Kết thúc thời gian miễn thuế sẽ chuyển sang giảm thuế trong 1 thời hạn luật định. Cụ thể như sau:

-         Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, khu kinh tế, khu công nghệ cao; doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư thuộc lĩnh vực công nghệ cao, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng đặc biệt quan trọng của Nhà nước, sản xuất sản phẩm phần mềm; doanh nghiệp thành lập mới hoạt động trong lĩnh vực giáo dục – đào tạo, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao và môi trường được miễn thuế tối đa không quá 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp tối đa không quá 9 năm tiếp theo.

-         Doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn được miễn thuế tối đa không quá 2 năm và giảm 50% số thuế phải nộp tối đa không quá 4 năm tiếp theo.

Thời gian miễn thuế, giảm thuế nói trên tính từ năm đầu tiên doanh nghiệp có thu nhập chịu thuế; trường hợp doanh nghiệp không có thu nhập chịu thuế trong 3 năm đầu, kể từ năm đầu tiên có doanh thu thì thời gian miễn thuế, giảm thuế được tính từ năm thứ 4. Ví dụ: Năm 2010, doanh nghiệp A thành lập mới từ dự án đầu tư sản xuất sản phẩm phần mềm, nếu năm 2010 doanh nghiệp A đã có thu nhập chịu thuế từ dự án sản xuất sản phẩm phầm mềm thì thời gian miễn giảm thuế được tính liên tục kể từ năm 2010. Trường hợp dự án sản xuất sản phẩm phầm mềm của doanh nghiệp A phát sinh doanh thu từ năm 2010, đến năm 2013 doanh nghiệp A vẫn chưa có thu nhập chịu thuế thì thời gian miễn giảm thuế được tính liên tục kể từ năm 2013.

Chuyển lỗ

Doanh nghiệp kinh doanh có lỗ được chuyển số lỗ đó sang năm sau. Số lỗ này được trừ vào thu nhập tính thuế của doanh nghiệp. Thời gian được chuyển lỗ không quá 5 năm, kể từ năm tiếp theo năm phát sinh lỗ. Lưu ý đối với doanh nghiệp có lỗ từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản chỉ được chuyển số lỗ vào thu nhập tính thuế của hoạt động này.

Ưu đãi khác

Doanh nghiệp sản xuất, xây dựng, vận tải sử dụng nhiều lao động nữ được giảm thuế thu nhập doanh nghiệp bằng số chi thêm cho lao động nữ như: chi hỗ trợ cho lao động nữ sau khi sinh con, chi phí cho công tác đào tạo lại nghề cho lao động nữ trong trường hợp nghề cũ không còn phù hợp phải chuyển đổi sang nghề khác theo quy hoạch phát triển của doanh nghiệp… Tuy nhiên đối với các đơn vị sự nghiệp, cơ quan văn phòng thuộc các tổng công ty sản xuất, xây dựng, vận tải nêu trên nếu không trực tiếp sản xuất kinh doanh thì không giảm thuế.

Doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động là người dân tộc thiểu số được giảm thuế thu nhập doanh nghiệp bằng số chi thêm cho lao động là người dân tộc thiểu số như:học phí đi học; tiền hỗ trợ về nhà ở, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế cho người dân tộc thiểu số trong trường hợp chưa được Nhà nước hỗ trợ theo chế độ quy định.

Doanh nghiệp được thành lập, hoạt động theo quy định của pháp luật Việt Nam được trích tối đa 10% thu nhập tính thuế hàng năm để lập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp. Nhưng nếu trong thời hạn 5 năm, kể từ khi trích lập, nếu quỹ này không được sử dụng hoặc sử dụng không hết 70% hoặc sử dụng không đúng mục đích thì doanh nghiệp phải nộp lại cho ngân sách nhà nước phần thuế thu nhập doanh nghiệp tính trên khoản thu nhập đã trích lập quỹ mà không sử dụng hoặc sử dụng không đúng mục đích và phần lãi phát sinh từ số thuế thu nhập doanh nghiệp đó.

Cần lưu ý không phải bất kì doanh nghiệp nào cũng được hưởng ưu đãi. Các ưu đãi về thuế TNDN nói trên chỉ áp dụng đối với những doanh nghiệp thực hiện chế độ kế toán, hoá đơn, chứng từ theo quy định và đăng ký, nộp thuế TNDN theo kê khai. Đồng thời, việc áp dụng ưu đãi thuế TNDN phải tuân theo một số nguyên tắc:

-         Thứ nhất, trong thời gian được hưởng ưu đãi thuế TNDN nếu doanh nghiệp thực hiện nhiều hoạt động sản xuất, kinh doanh thì doanh nghiệp phải hạch toán riêng thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh được hưởng ưu đãi thuế TNDN  và thu nhập từ hoạt động kinh doanh không được hưởng ưu đãi thuế để kê khai nộp thuế riêng. Trường hợp trong kỳ tính thuế, doanh nghiệp không hạch toán riêng thu nhập được hưởng ưu đãi thuế và thu nhập không được hưởng ưu đãi thuế thì phần thu nhập hưởng ưu đãi thuế được xác định như sau:

Thu nhập hưởng ưu đãi  =  tổng thu nhập tính thuế (không bao gồm thu nhập khác) nhân với tỷ lệ phần trăm (%) doanh thu hoặc chi phí được trừ của hoạt động sản xuất kinh doanh ưu đãi thuế so với tổng doanh thu hoặc tổng chi phí được trừ của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế.

-         Thứ hai, doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp là doanh nghiệp đăng ký kinh doanh lần đầu, trừ 1 số trường hợp như: doanh nghiệp thành lập trong các do chia, tách, sáp nhập, hợp nhất theo quy định của pháp luật; Doanh nghiệp thành lập do chuyển đổi hình thức doanh nghiệp, chuyển đổi sở hữu; Doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn mới thành lập mà chủ doanh nghiệp là chủ hộ kinh doanh cá thể và không có thay đổi về ngành nghề kinh doanh trước đây; Doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phầnhoặc hợp tác xã mới thành lập mà người đại diện theo pháp luật là người có số vốn góp cao nhất đã tham gia hoạt động kinh doanh với vai trò là người đại diện theo pháp luật, thành viên hợp danh hoặc người có số vốn góp cao nhất trong các doanh nghiệp đang hoạt động hoặc đã giải thể nhưng chưa được 12 tháng tính từ thời điểm giải thể doanh nghiệp cũ đến thời điểm thành lập doanh nghiệp mới.

-         Thứ ba, trong thời gian được ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, nếu trong năm tính thuế mà doanh nghiệp không đáp ứng đủ một trong các điều kiện ưu đãi thuế thì doanh nghiệp không được hưởng ưu đãi trong năm tính thuế đó nữa mà phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp theo quy định của luật thuế TNDN.

Lợi nhuận và thuế được xem là 2 vấn đề được nhà đầu tư quan tâm nhiều nhất khi tiến hành hoạt động kinh doanh. Bất kì doanh nghiệp nào cũng mong muốn tối đa hóa lợi nhuận và tối thiểu hóa các khoản thuế phải nộp. Chế định ưu đãi thuế TNDN đã phần nào giúp được các doanh nghiệp trong việc cắt giảm các khoản thuế có thể. Chính vì vậy, trước khi thành lập và tiến hành hoạt động kinh doanh, nhà đầu tư cần tìm hiểu và nắm rõ các quy định của pháp luật về thuế TNDN nói chung và ưu đãi thuế TNDN nói riêng để không bỏ sót quyền lợi của mình.

Nguồn: http://plf.vn/tin-tuc/36/uu-dai-thue-thu-nhap-doanh-nghiep