Những vấn đề pháp lý phát sinh trong trường hợp thay đổi vận đơn ( Swiched bill of landing )
Chủ tầu làm thế nào để có thể tự bảo vệ mình trong trường hợp người chủ hàng đưa ra yêu cầu thay đổi bộ chứng từ vận đơn gốc bằng một bộ vận đơn ký phát mới ( swiched bills ) ??
Buôn bán thương mại quốc tế phổ biến là thông qua các nhà môi giới không mấy khi người chủ có hàng gặp được đích danh người cần mua hàng và các nhà môi giới khi có nguồn hàng cung cấp cũng thường dấu danh tính của chủ hàng không cho người mua hàng biết...mục đích là Họ giữ mối làm ăn lâu dài và vì quyền lợi của họ điều đó là đương nhiên...
Chính vì vậy hay nảy sinh việc yêu cầu Swiched bill. Nhà môi giới thu xếp một thương vụ mua bán giữa ngườiA và người B ở hai quốc gia khác nhau..Họ không muốn cho B biết A và họ đã sắp đặt với người chuyên chở và ngân hàng để thay đổi bộ chứng từ vận đơn mới trong đó chỉ ra người bán hàng do người môi giới đứng tên gửi hàng.
Kịch bản phổ biến trong hoạt động thuê tàu khi mà nảy sinh yêu cầu Swiched bill là từ người môi giới thu xếp mua một lượng hàng hoá rất lớn theo điều kiện FOB sau đó đem bán cho người mua cuối cùng ( có nhiều người mua bán qua tay bằng bộ chứng từ Bs/L ) theo điều kiện CIF hoặc CFR.
Lúc này người môi giới tìm thuê một con tầu bằng hợp đồng thuê tầu chuyến trong đó có thoả thuận về điều khoản chủ tầu phải đồng ý cho Swiched Bills. sau khi hàng được xếp lên tầu chủ tầu cấp một bộ vận đơn gốc cho người giao hàng ( là người bán hàng ) và tên người giao hàng là người gửi hàng...sau đó người môi giới yêu cầu chủ tầu thay bộ vận đơn này bằng bộ swiched bills và bộ vận đơn mới ghi người môi giơi là người gửi hàng ( shipper ) mục đích họ dấu tên người cung cấp hàng hoá đích thực không cho người mua hàng biết.
Tất nhiên để làm được điều này thì chủ tầu phải đồng ý và có qui định trong HĐ thuê tầu. thường điều khoản này có nội dung như sau : Người thuê tầu có quyền yêu cầu thay đổi bộ vận đơn mới ( sau khi thuyền trưởng hoặc đại lý nhận thu hồi được bộ vận đơn gốc đã ký phát và huỷ bỏ nó ) bộ swiched bill công bố người người gửi hàng, người nhận hàng và người thông báo sẽ khác với nội dung của biên lai đại phó. Bộ vận đơn mới được ký phát bởi thuyền trưởng hoặc đại lý và qui định là tên hàng hoá, số lượng, tình trạng chất lượng không có khác biệt như đã nêu trong biên lai của đại phó.
Người thuê tầu lúc này sẽ chỉ dẫn cho đại lý phát hành bộ chứng từ vận chuyển mới bao gồm Vận đơn và biên lai đại phó mới trong đó chỉ rõ người thuê tầu ( chính là người môi giới ) và là người nhận hàng và cũng là người thông báo và điều quan trọng là trong bộ vận đơn mới..người thuê tầu là người gửi hàng... Họ sẽ mang bộ chứng từ mới để bán hàng ..giao hàng theo lệnh.
tất nhiên để làm như thế chủ tầu yêu cầu và người môi giới cám kết bảo đảm với chủ tầu về tất cả các hậu quả và trách nhiệm phát sinh từ việc thay đổi bộ vận đơn gốc ban đầu.
Trong lĩnh vực vận chuyển hàng hoá bằng container, điều kiện có thể làm được việc Swiched bill thì trước tiên phải có sự thoả thuận giữa người gửi hàng và người khai thác vận chuyển đa phương thức, điểm đặc trưng về thay đổi bộ vận đơn gốc do người vân chuyển đa phương thức cấp phát tập trung chủ yếu vào số liệu công bố của người giao hàng với sô liệu công bố của người môi giới về số lượng hàng hoá, cước phí
Trường hợp những bộ chứng từ vận chuyển liên hợp hoặc vận chuyển đa phương thức một bộ vận đơn gốc giao theo lệnh được người chuyên chở hoặc đại lý vận tải ký phát cho người giao hàng bán hàng theo điều kiện FCA tại bến vận tải ( Tại vị trí kho hàng container trong trường hợp 1 cont. một chủ hàng và tại bến, trạm thu gom hàng trong trường hợp nhiều chủ hàng xếp trong 1 cont. ).
Bộ chứng từ vận chuyển này sẽ nêu rõ người giao hàng là người gửi hàng và có dấu hiệu danh tính của người bán ( giao ) hàng, cước phí đã được trả và số liệu tham chiếu ( nếu có yêu cầu ) của thư tín dụng L/C của ngân hàng của người môi giới ký phát chuyển quyền thụ hưởng cho người giao hàng....sau đó người vận tải hoặc đại lý vận tải ký phát cho người môi giới bộ vận đơn mới ( swiched bill ) để bán hàng cho người mua theo điều kiện CPT hoặc CIF và trên đó ghi tên người môi giới là người gửi hàng...các số liệu về hàng hoá, cước phí trả trước và các nội dung thoả mãn L/C ngân hàng của người mua để chuyển quyền thụ hưởng cho người môi giới.
Có hàng loạt những rủi ro phát sinh liên quan tới việc thay đổi vận đơn ( swiched bill )
- Người chuyên chở và người làm đạị lý vận tải không được ký phát hành bộ swiched bill khi mà trước đó chưa thu lại đầy đủ bộ vận đơn gốc đã ký phát và huỷ bỏ nó đi..bởi nếu không sẽ gặp nguy cơ một lô hàng mà có tới 2 người nhận hàng khác nhau. Án lệ UCO bank v, golden shore Transportation Pte ltd ( 2003 singapore ) nói về trường hợp này và Chủ tầu đã phải bồi thường do giao hàng không đúng người mua hàng thực thụ.
- Người chuyên chở và người làm đại lý vận tải cũng phải từ chối ký bộ vận đơn thay đổi ( Swiched bill ) trong đó nội dung người môi giới đã thay đổi rất nhiều các chi tiết khai báo ban đầu về : loại hàng; khối lượng; tình trạng chất lượng.... Xem án lệ vụ kiện của Feoso Marintime Co ltd, v. Faith Marintime Co ltd ( singapore 2003 ) Trong ví dụ này nguy cơ rủi ro xảy ra trong hoạt động thuê tầu khi mà đại lý của tầu lại được chỉ định bởi người thuê tầu - thường các thương vụ người bán hàng theo điều kiện CFR hoặc CIF.. lúc này đại lý chỉ định trực tiếp bởi người thuê tầu và thường là bạn hữu của Họ từ lâu do vậy đại lý của tầu nhưng lại luôn có xu hướng bảo vệ người thuê tầu vì Họ có chung quyền lợi trong thương vụ buôn bán hàng hoá.. Sự nguy hiểm là Đại lý có thể ký phát bộ swiched bill có lợi cho Họ mà không hề thông báo gì cho chủ tầu biết nội dung chi tiết..kết quả là khi đếncảng trả hàng chủ tầu bị khiếu nại , bắt giữ tầu bởi việc giao hàng không đúng với nội dung của B/L đã swiched bill.
Chủ tầu luôn phải hết sưc đề phòng và có các biện pháp ngăn ngừa rủi ro khi mà các HĐ vân chuyển phía người thuê tầu ép về điều khoản chỉ định đại lý tầu và Người thuê tầu quyết dành cái quyền đó... Nhân đây tôi nói về các vụ việc khiếu nại hàng gạo đóng bao các tầu của chúng ta chở đến trả hàng tại Bangladesh.. Người thuê tầu đều dành quyền chỉ định đại lý cho tầu tại cảng dỡ ( thực ra Họ là một )..Đại lý tầu nhưng lại thay mặt người thuê tầu khiếu nại tầu,,lưu giữ tầu và đòi trả tiền khiếu nại hàng hoá bằng tiền mặt mới cho tầu chạy...mà thường thì không có tàu nào đến đây mà không phải chuẩn bị cỡ khoảng 50,000 USD tiền mặt trả trực tiếp cho đại lý mới hòng nhận được giấy phép ròi bến !!!!
- Tất cả các trường hợp thuyền trưởng uỷ quyền cho Đại lý cấp B/Ls ; Thủ tục bắt buộc là phải có giấy uỷ quyền của thuyền trưởng trong đó phải có nêu chi tiết về nội dung và điều kiện để đại lý được ký phát và hơn nữa bản thảo các B/L đại lý phải Fax trước cho chủ tầu xem xét chấp thuận xác nhận mới đợc ký chính thức.
- Một biện pháp đề phòng xa hơn nữa là chủ tầu / người vận tải đa phương thức nên yêu cầu người môi giới phải cấp một thư bảo đảm cam kết bồi thường cho chủ tầu/ người vận tải đa phương thức về các hậu quả và trách nhiệm phát sinh bởi việc Swiched bill.
Giấy cam kết bảo đảm bồi thường phải đề cập rõ đòi hỏi của người Môi giới về nội dung thay đổi của vận đơn tuy nhiên nó luôn phải đồng nhất về loại hàng, khối lương, tình trạng bao bì và chất lượng .... như bản biên lai đại phó tại thời điểm hàng xếp lên tầu. và đặc biệt lưu ý phải thu lại bộ chứng từ B/Ls gốc ban đầu để huỷ bỏ trước khi ký phát swiched bill.
By - Nguyen Nam Phong ( legal consultant - Vinaship)
Chủ tầu làm thế nào để có thể tự bảo vệ mình trong trường hợp người chủ hàng đưa ra yêu cầu thay đổi bộ chứng từ vận đơn gốc bằng một bộ vận đơn ký phát mới ( swiched bills ) ??
Buôn bán thương mại quốc tế phổ biến là thông qua các nhà môi giới không mấy khi người chủ có hàng gặp được đích danh người cần mua hàng và các nhà môi giới khi có nguồn hàng cung cấp cũng thường dấu danh tính của chủ hàng không cho người mua hàng biết...mục đích là Họ giữ mối làm ăn lâu dài và vì quyền lợi của họ điều đó là đương nhiên...
Chính vì vậy hay nảy sinh việc yêu cầu Swiched bill. Nhà môi giới thu xếp một thương vụ mua bán giữa ngườiA và người B ở hai quốc gia khác nhau..Họ không muốn cho B biết A và họ đã sắp đặt với người chuyên chở và ngân hàng để thay đổi bộ chứng từ vận đơn mới trong đó chỉ ra người bán hàng do người môi giới đứng tên gửi hàng.
Kịch bản phổ biến trong hoạt động thuê tàu khi mà nảy sinh yêu cầu Swiched bill là từ người môi giới thu xếp mua một lượng hàng hoá rất lớn theo điều kiện FOB sau đó đem bán cho người mua cuối cùng ( có nhiều người mua bán qua tay bằng bộ chứng từ Bs/L ) theo điều kiện CIF hoặc CFR.
Lúc này người môi giới tìm thuê một con tầu bằng hợp đồng thuê tầu chuyến trong đó có thoả thuận về điều khoản chủ tầu phải đồng ý cho Swiched Bills. sau khi hàng được xếp lên tầu chủ tầu cấp một bộ vận đơn gốc cho người giao hàng ( là người bán hàng ) và tên người giao hàng là người gửi hàng...sau đó người môi giới yêu cầu chủ tầu thay bộ vận đơn này bằng bộ swiched bills và bộ vận đơn mới ghi người môi giơi là người gửi hàng ( shipper ) mục đích họ dấu tên người cung cấp hàng hoá đích thực không cho người mua hàng biết.
Tất nhiên để làm được điều này thì chủ tầu phải đồng ý và có qui định trong HĐ thuê tầu. thường điều khoản này có nội dung như sau : Người thuê tầu có quyền yêu cầu thay đổi bộ vận đơn mới ( sau khi thuyền trưởng hoặc đại lý nhận thu hồi được bộ vận đơn gốc đã ký phát và huỷ bỏ nó ) bộ swiched bill công bố người người gửi hàng, người nhận hàng và người thông báo sẽ khác với nội dung của biên lai đại phó. Bộ vận đơn mới được ký phát bởi thuyền trưởng hoặc đại lý và qui định là tên hàng hoá, số lượng, tình trạng chất lượng không có khác biệt như đã nêu trong biên lai của đại phó.
Người thuê tầu lúc này sẽ chỉ dẫn cho đại lý phát hành bộ chứng từ vận chuyển mới bao gồm Vận đơn và biên lai đại phó mới trong đó chỉ rõ người thuê tầu ( chính là người môi giới ) và là người nhận hàng và cũng là người thông báo và điều quan trọng là trong bộ vận đơn mới..người thuê tầu là người gửi hàng... Họ sẽ mang bộ chứng từ mới để bán hàng ..giao hàng theo lệnh.
tất nhiên để làm như thế chủ tầu yêu cầu và người môi giới cám kết bảo đảm với chủ tầu về tất cả các hậu quả và trách nhiệm phát sinh từ việc thay đổi bộ vận đơn gốc ban đầu.
Trong lĩnh vực vận chuyển hàng hoá bằng container, điều kiện có thể làm được việc Swiched bill thì trước tiên phải có sự thoả thuận giữa người gửi hàng và người khai thác vận chuyển đa phương thức, điểm đặc trưng về thay đổi bộ vận đơn gốc do người vân chuyển đa phương thức cấp phát tập trung chủ yếu vào số liệu công bố của người giao hàng với sô liệu công bố của người môi giới về số lượng hàng hoá, cước phí
Trường hợp những bộ chứng từ vận chuyển liên hợp hoặc vận chuyển đa phương thức một bộ vận đơn gốc giao theo lệnh được người chuyên chở hoặc đại lý vận tải ký phát cho người giao hàng bán hàng theo điều kiện FCA tại bến vận tải ( Tại vị trí kho hàng container trong trường hợp 1 cont. một chủ hàng và tại bến, trạm thu gom hàng trong trường hợp nhiều chủ hàng xếp trong 1 cont. ).
Bộ chứng từ vận chuyển này sẽ nêu rõ người giao hàng là người gửi hàng và có dấu hiệu danh tính của người bán ( giao ) hàng, cước phí đã được trả và số liệu tham chiếu ( nếu có yêu cầu ) của thư tín dụng L/C của ngân hàng của người môi giới ký phát chuyển quyền thụ hưởng cho người giao hàng....sau đó người vận tải hoặc đại lý vận tải ký phát cho người môi giới bộ vận đơn mới ( swiched bill ) để bán hàng cho người mua theo điều kiện CPT hoặc CIF và trên đó ghi tên người môi giới là người gửi hàng...các số liệu về hàng hoá, cước phí trả trước và các nội dung thoả mãn L/C ngân hàng của người mua để chuyển quyền thụ hưởng cho người môi giới.
Có hàng loạt những rủi ro phát sinh liên quan tới việc thay đổi vận đơn ( swiched bill )
- Người chuyên chở và người làm đạị lý vận tải không được ký phát hành bộ swiched bill khi mà trước đó chưa thu lại đầy đủ bộ vận đơn gốc đã ký phát và huỷ bỏ nó đi..bởi nếu không sẽ gặp nguy cơ một lô hàng mà có tới 2 người nhận hàng khác nhau. Án lệ UCO bank v, golden shore Transportation Pte ltd ( 2003 singapore ) nói về trường hợp này và Chủ tầu đã phải bồi thường do giao hàng không đúng người mua hàng thực thụ.
- Người chuyên chở và người làm đại lý vận tải cũng phải từ chối ký bộ vận đơn thay đổi ( Swiched bill ) trong đó nội dung người môi giới đã thay đổi rất nhiều các chi tiết khai báo ban đầu về : loại hàng; khối lượng; tình trạng chất lượng.... Xem án lệ vụ kiện của Feoso Marintime Co ltd, v. Faith Marintime Co ltd ( singapore 2003 ) Trong ví dụ này nguy cơ rủi ro xảy ra trong hoạt động thuê tầu khi mà đại lý của tầu lại được chỉ định bởi người thuê tầu - thường các thương vụ người bán hàng theo điều kiện CFR hoặc CIF.. lúc này đại lý chỉ định trực tiếp bởi người thuê tầu và thường là bạn hữu của Họ từ lâu do vậy đại lý của tầu nhưng lại luôn có xu hướng bảo vệ người thuê tầu vì Họ có chung quyền lợi trong thương vụ buôn bán hàng hoá.. Sự nguy hiểm là Đại lý có thể ký phát bộ swiched bill có lợi cho Họ mà không hề thông báo gì cho chủ tầu biết nội dung chi tiết..kết quả là khi đếncảng trả hàng chủ tầu bị khiếu nại , bắt giữ tầu bởi việc giao hàng không đúng với nội dung của B/L đã swiched bill.
Chủ tầu luôn phải hết sưc đề phòng và có các biện pháp ngăn ngừa rủi ro khi mà các HĐ vân chuyển phía người thuê tầu ép về điều khoản chỉ định đại lý tầu và Người thuê tầu quyết dành cái quyền đó... Nhân đây tôi nói về các vụ việc khiếu nại hàng gạo đóng bao các tầu của chúng ta chở đến trả hàng tại Bangladesh.. Người thuê tầu đều dành quyền chỉ định đại lý cho tầu tại cảng dỡ ( thực ra Họ là một )..Đại lý tầu nhưng lại thay mặt người thuê tầu khiếu nại tầu,,lưu giữ tầu và đòi trả tiền khiếu nại hàng hoá bằng tiền mặt mới cho tầu chạy...mà thường thì không có tàu nào đến đây mà không phải chuẩn bị cỡ khoảng 50,000 USD tiền mặt trả trực tiếp cho đại lý mới hòng nhận được giấy phép ròi bến !!!!
- Tất cả các trường hợp thuyền trưởng uỷ quyền cho Đại lý cấp B/Ls ; Thủ tục bắt buộc là phải có giấy uỷ quyền của thuyền trưởng trong đó phải có nêu chi tiết về nội dung và điều kiện để đại lý được ký phát và hơn nữa bản thảo các B/L đại lý phải Fax trước cho chủ tầu xem xét chấp thuận xác nhận mới đợc ký chính thức.
- Một biện pháp đề phòng xa hơn nữa là chủ tầu / người vận tải đa phương thức nên yêu cầu người môi giới phải cấp một thư bảo đảm cam kết bồi thường cho chủ tầu/ người vận tải đa phương thức về các hậu quả và trách nhiệm phát sinh bởi việc Swiched bill.
Giấy cam kết bảo đảm bồi thường phải đề cập rõ đòi hỏi của người Môi giới về nội dung thay đổi của vận đơn tuy nhiên nó luôn phải đồng nhất về loại hàng, khối lương, tình trạng bao bì và chất lượng .... như bản biên lai đại phó tại thời điểm hàng xếp lên tầu. và đặc biệt lưu ý phải thu lại bộ chứng từ B/Ls gốc ban đầu để huỷ bỏ trước khi ký phát swiched bill.
By - Nguyen Nam Phong ( legal consultant - Vinaship)
