Thân chủ gặp hạn vì luật sư cãi cố

Tham gia tố tụng, không ít người, nhất là các luật sư trẻ còn yếu về chuyên môn, kinh nghiệm, cãi chày cãi cối nên nhiều khi không bảo vệ được mà còn làm xấu hơn tình trạng của thân chủ...

Khi tham gia bào chữa trong một vụ giết người tại TAND TP HCM, một luật sư lập luận rằng bị cáo chém nạn nhân để “phòng xa”. Theo người này, khi hai bên ẩu đả, bị người khác đuổi theo nên bị cáo cầm dao chém là chuyện bình thường, nếu không làm vậy thân chủ của ông thể sẽ bị giết.

Đối đáp, kiểm sát viên cắc cớ: “Luật sư nói thế nhưng tại sao nạn nhân gục xuống rồi bị cáo vẫn chém tiếp cho chết hẳn?”. Luật sư nói: “Thưa quý viện, thân chủ của tôi làm vậy cho... chắc ăn”. Lúc này kiểm sát viên thật sự nóng mặt: “Đề nghị luật sư tranh luận nghiêm túc vào đúng bản chất vụ án. Rõ ràng hồ sơ thể hiện bị cáo đã cố sát chém nạn nhân cho đến chết rồi bỏ trốn, không hề có dấu hiệu của sự phòng vệ chính đáng, thế mà luật sư cũng nói cho được”. Vị luật sư này không chịu thua: “Tui nói vậy thôi, trúng hay trật tùy tòa đánh giá”.

Trong phiên xử bị cáo tại TAND tỉnh Bình Dương, một luật sư đã khiến người dự khán khó chịu khi trình bày bài bào chữa. Bị cáo bị truy tố 6 tội danh: Hiếp dâm trẻ em, Hiếp dâm, Bắt giữ người trái pháp luật, Làm nhục người khác, Cướp tài sản, Hủy hoại tài sản. Với những tội danh trên, kiểm sát viên đã đề nghị tòa phạt bị cáo gần 30 năm tù.

Đến phần bào chữa, vị luật sư đã biện hộ như sau: "Thưa tòa, dù giám định tâm thần cho thấy bị cáo hoàn toàn bình thường nhưng có thể bị cáo bị mắc một bệnh lý gì đó về tâm lý mà cơ quan chức năng chưa tìm ra được nên mới hành động như vậy, mong tòa xem xét đặc biệt để giảm án cho bị cáo”. Sau đó, vị luật sư này nói tiếp: “Bản thân bị cáo cũng không thể lý giải được tại sao mình lại hành động như vậy, chứng tỏ bị cáo suy nghĩ chưa chín chắn, đây cũng là tình tiết giảm nhẹ cần được cân nhắc"…

Trên đây chỉ là hai trong nhiều vụ luật sư thực hiện việc bào chữa lấy được, theo kiểu cố đấm ăn xôi. Theo nhiều chuyên gia, đội ngũ luật sư hiện nay, đặc biệt là các luật sư trẻ chất lượng không đồng đều. Tham gia tố tụng, không ít luật sư còn yếu về chuyên môn, kinh nghiệm, cãi chày cãi cối, không bảo vệ được mà còn làm xấu hơn tình trạng của thân chủ bởi đương nhiên là không tòa nào chấp nhận những lập luận vô lý của họ.

Theo kiểm sát viên cao cấp Võ Văn Thêm (Viện Phúc thẩm III VKSND Tối cao), có những vụ bị cáo phạm tội bị bắt quả tang, chứng cứ, nhân chứng rõ ràng. Tuy nhiên, thay vì tập trung bào chữa theo hướng giảm nhẹ, luật sư lại cứ hùng hào tuyên bố thân chủ không phạm tội, làm giảm hiệu quả của việc bào chữa. Trong khi đó, ngoài trách nhiệm bảo vệ cho thân chủ, luật sư còn có trách nhiệm bảo vệ trật tự pháp luật, công bằng xã hội và pháp chế xã hội chủ nghĩa. Đây là nguyên tắc được quy định rõ trong Luật Luật sư nhưng không ít người lại quên chức trách cao cả này.

Luật sư Lê Thành Kính (Trưởng Văn phòng luật sư Lê Nguyễn, Đoàn Luật sư TP HCM) cho rằng, xuất phát từ hệ thống pháp luật và văn hóa của người Á Đông nói chung, khi ra tòa luật sư phải có khái niệm về văn hóa pháp đình, không phải muốn nói gì cũng cũng được. Quyền bào chữa là của luật sư nhưng phải có tình có lý, đúng pháp luật và hợp lý lẽ, nói cách khác là không nên cãi chày cãi cối.

Theo luật sư Cao Minh Triết (Đoàn Luật sư tỉnh Tiền Giang), để khắc phục hiện tượng trên cần thực hiện song song ba biện pháp: Liên đoàn Luật sư Việt Nam và Đoàn luật sư các tỉnh cần tăng cường tập huấn nghiệp vụ, kỹ năng xét xử, đạo đức nghề nghiệp. Bản thân từng luật sư thì cần tự nâng chất, bào chữa có trách nhiệm, nghiên cứu hồ sơ án nghiêm túc, có văn hóa pháp đình phù hợp khi hoạt động nghề nghiệp. Ngoài ra, quy định pháp luật về nghề luật sư cũng phải được bổ sung, hoàn thiện…

Pháp luật TP HCM