Không ít người nghĩa Vay và Mượn là giống nhau nhưng xem bảng so sánh dưới đây để biết được sự khác nhau giữa chúng nhé: Căn cứ: Bộ luật Dân sự 2015 Tiêu chí Vay (Điều 463 BLDS 2015) Mượn (Điều 494 BLDS 2015) Định nghĩa Là sự thỏa thuận giữa bên cho vay và bên đi vay, trong đó, bên đi vay có trách nhiệm trả lại khoản đã vay cho bên cho vay tài sản cùng loại, theo đúng giá trị, số lượng, chất lượng khoản đã vay. => Nói tóm lại: Vay cái gì thì trả lại tài sản tương tự. Tuy nhiên có thể không phải tài sản ban đầu Là sự thỏa thuận giữa bên cho mượn và bên đi mượn, trong đó, bên đi mượn có trách nhiệm trả lại đúng tài sản đã mượn. => Nói tóm lại: Mượn cái gì thì phải trả lại đúng y cái đó. Hợp đồng áp dụng Hợp đồng vay tài sản Hợp đồng mượn tài sản Đối tượng của hợp đồng Tài sản tiêu hao hoặc không tiêu hao Ví dụ vật tiêu hao là những thứ như gạo, tiền, vàng… Tất cả những tài sản không tiêu hao đều có thể là đối tượng của hợp đồng mượn tài sản Ví dụ như xe máy, điện thoại… Tính đền bù của hợp đồng Là hợp đồng dân sự có đền bù hoặc không đền bù. Nghĩa là, hợp đồng vay tài sản trở thành loại hợp đồng có đền bù khi các bên có thỏa thuận về lãi khi vay tài sản. Còn nếu các bên không thỏa thuận về việc trả lãi, thì hợp đồng vay tài sản trở thành hợp đồng không đền bù. Bản chất là hợp đồng dân sự không có đền bù Quyền đối với tài sản Quyền sở hữu Bên vay trở thành chủ sở hữu tài sản vay kể từ thời điểm nhận tài sản đó. Quyền sử dụng Chỉ có quyền sử dụng sau khi nhận tài sản mượn. Quyền đòi lại tài sản Không được đòi trước hạn. Trừ trường hợp bên vay đồng ý hoặc đã nhắc nhở mà bên vay vẫn sử dụng tài sản trái mục đích. Đòi lại ngay khi: – Bên mượn đã đạt mục đích nếu không có thỏa thuận về thời hạn mượn. – Bên cho mượn có nhu cầu đột xuất nhưng phải báo cho bên mượn trong thời gian hợp lý. – Bên mượn sử dụng tài sản trái mục đích, công dụng…mà không có sự đồng ý của bên cho mượn. Quyền trả lại tài sản – Nếu vay tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn, nếu vay tài sản là vật khác thì phải trả vật cùng loại, đúng số lượng, chất lượng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. – Trường hợp bên vay không thể trả vật thì có thể trả bằng tiền theo trị giá của vật đã vay tại địa điểm và thời điểm trả nợ, nếu được bên cho vay đồng ý. – Phải trả lại đúng tài sản đã mượn. Trong quá trình sử dụng phải giữ gìn, bảo quản tài sản mượn, không được tự ý thay đổi tình trạng tài sản. Nếu tài sản hư hỏng thông thường thì phải sửa chữa. - phải chịu rủi ro đối với tài sản mượn trong thời gian chậm trả. Ví dụ cụ thể A “mượn” B 2 kg gạo để ăn, tuần sau A trả lại cho B 2 kg gạo => Đây gọi là A vay gạo của B. A “mượn” B 200.000 đồng để xài. Khi nào nhận lương, A sẽ trả cho B. => Đây gọi là A vay tiền của B. A mượn cuốn sách của B để học, đến chiều đi học về, A trả lại cuốn sách đó cho B.
Loại tài sản nào có thể trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản, hợp đồng mượn tài sản?
Theo quy định của pháp luật về khái niệm “Tài sản” được ghi nhận tại Điều 163 Bộ luật Dân sự (BLDS) 2005 cũng như danh sách “Các loại tài sản” được mô tả tại Chương VII Phần thứ hai BLDS 2015, cụ thể, nếu như ở Điều 105, các nhà làm luật liệt kê ra bốn loại tài sản, bao gồm: “vật”, “tiền”, “giấy tờ có giá” “quyền tài sản” thì tại các điều luật tiếp sau đó, căn cứ vào thuộc tính tự nhiên cũng như pháp lý của bốn loại tài sản nêu trên, người ta lại phân tài sản thành tám nhóm khác nhau, như: “bất động sản và động sản”; “hoa lợi, lợi tức”; “vật chính và vật phụ”; "vật chia được và vật không chia được”; “vật tiêu hao và vật không tiêu hao”; “vật cùng loại và vật đặc định”; “vật đồng bộ” “quyền tài sản”. Trong tương quan so sánh, đối chiếu giữa nội dung các điều luật vừa liệt kê ở trên với các quy định xoay quanh hợp đồng vay tài sản, chúng ta chỉ có thể khẳng định được “tiền” là một loại tài sản hoàn hảo để trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản. Tìm hiểu về khái niệm “Hợp đồng vay tài sản” được ghi nhận tại Điều 463 BLDS 2015, chúng ta thấy “khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng” là một trong những đặc điểm pháp lý quan trọng nhất của hợp đồng vay tài sản. Như vậy, nhìn dưới góc độ này chúng ta cần chú ý: -Dường như chỉ có những tài sản có thể thay thế được bằng một tài sản khác cùng loại mới đủ điểu kiện đem cho vay. -Người ta có thể đi vay cũng như cho vay cùng một lúc một hoặc nhiều tài sản khác nhau. -Số lượng và chất lượng của tài sản là hai vấn đề không thể bỏ qua khi soạn thảo hay kiểm tra nội dung hợp đồng vay tài sản. Từ phân tích trên, chúng ta có thể cho rằng trong số các loại tài sản được liệt kê tại Điều 105 Bộ luật dân sự 2015, bên cạnh “tiền”, “vật” và “giấy tờ có giá” hoàn toàn có thể trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản trong khi “quyền tài sản” thì không. Tương tự như vậy, trong số các nhóm tài sản được mô tả tại Chương VII, Phần thứ hai, Bộ luật dân sự 2015, trong khi người ta hoàn toàn có thể cho nhau vay “vật chính và vật phụ”, “vật chia được và vật không chia được”, “vật tiêu hao và vật không tiêu hao”… nhưng dừng như lại không thể cho vay “bất động sản” hay “vật đặc định”… Còn nếu dựa trên cách phân định tài sản được nêu ở trên thì những tài sản mà pháp luật quy định có lẽ phải đăng ký quyền sở hữu, cho dù đó là loại tài sản nào, cũng không thể trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản. Có một thực tế hiển nhiên là trong cuộc sống đời thường, dường như các loại hàng hóa, vật phẩm bị tiêu hao trong quá trình sử dụng như gạo, đường, sữa, chè, cà phê… hay tiền thường trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản. Tuy nhiên, từ thực tế, chúng ta cũng có thấy xuất hiện một vài trường hợp mang tính ngoại lệ. Như đã trình bày, với tư cách đối tượng của hợp đồng vay tài sản, “tiền” luôn là một loại tài sản thông dụng nhất và dường như người ta chỉ có thể công chứng hợp đồng vay tiền chứ không bao giờ có thể công chứng hợp đồng mượn tiền. Ví dụ: ông A muốn vay của ông B 200.000.000 đồng trong thời hạn 12 tháng. Theo lẽ thông thường, ông A và ông B sẽ giao kết một bản hợp đồng vay tiền và tất nhiên, sau khi nhận được số tiền từ ông B, ông A sẽ có toàn quyền sử dụng số tiền kể trên, nếu như hai ông không có một thỏa thuận nào khác (Điều 464 BLDS 2015). Hết thời hạn cho vay, theo sự thỏa thuận của hai bên, ông A có trách nhiệm hoàn trả cho ông B khoản tiền 200.000.000 đồng và một khoản tiền lãi nhất định (nếu có). Nếu trong tình huống kể trên, thay vì xác lập giao dịch vay tiền, ông A và ông B lại giao kết một bản hợp đồng mượn tiền, dường như bản chất pháp lý đã bị thay đổi đáng kể. Theo đó, khi hết thời hạn cho “mượn” tiền, thay vì chỉ cần thanh toán cho ông Nguyễn Văn B một khoản tiền tương đương (có thể bao gồm cả tiền lãi do hai bên thỏa thuận), ông A phải hoàn trả lại cho ông B đúng số tiền mà ông B đã giao cho ông A (chính xác từ số lượng, mệnh giá, số sê ri… của từng tờ tiền). Sở dĩ như vậy là do bên mượn phải trả lại tài sản mượn cho bên cho mượn (khoản 3 Điều 496 BLDS 2015). Nói theo một cách khác, lúc này khoản tiền vay không phải là “vật cùng loại” như thông thường mà đã trở thành “vật đặc định”. Như vậy, người ta vẫn có thể giao kết hợp đồng mượn tiền trong trường hợp mượn tiền vào mục đích khác ngoài việc sử dụng.
Không ít người nghĩa Vay và Mượn là giống nhau nhưng xem bảng so sánh dưới đây để biết được sự khác nhau giữa chúng nhé: Căn cứ: Bộ luật Dân sự 2015 Tiêu chí Vay (Điều 463 BLDS 2015) Mượn (Điều 494 BLDS 2015) Định nghĩa Là sự thỏa thuận giữa bên cho vay và bên đi vay, trong đó, bên đi vay có trách nhiệm trả lại khoản đã vay cho bên cho vay tài sản cùng loại, theo đúng giá trị, số lượng, chất lượng khoản đã vay. => Nói tóm lại: Vay cái gì thì trả lại tài sản tương tự. Tuy nhiên có thể không phải tài sản ban đầu Là sự thỏa thuận giữa bên cho mượn và bên đi mượn, trong đó, bên đi mượn có trách nhiệm trả lại đúng tài sản đã mượn. => Nói tóm lại: Mượn cái gì thì phải trả lại đúng y cái đó. Hợp đồng áp dụng Hợp đồng vay tài sản Hợp đồng mượn tài sản Đối tượng của hợp đồng Tài sản tiêu hao hoặc không tiêu hao Ví dụ vật tiêu hao là những thứ như gạo, tiền, vàng… Tất cả những tài sản không tiêu hao đều có thể là đối tượng của hợp đồng mượn tài sản Ví dụ như xe máy, điện thoại… Tính đền bù của hợp đồng Là hợp đồng dân sự có đền bù hoặc không đền bù. Nghĩa là, hợp đồng vay tài sản trở thành loại hợp đồng có đền bù khi các bên có thỏa thuận về lãi khi vay tài sản. Còn nếu các bên không thỏa thuận về việc trả lãi, thì hợp đồng vay tài sản trở thành hợp đồng không đền bù. Bản chất là hợp đồng dân sự không có đền bù Quyền đối với tài sản Quyền sở hữu Bên vay trở thành chủ sở hữu tài sản vay kể từ thời điểm nhận tài sản đó. Quyền sử dụng Chỉ có quyền sử dụng sau khi nhận tài sản mượn. Quyền đòi lại tài sản Không được đòi trước hạn. Trừ trường hợp bên vay đồng ý hoặc đã nhắc nhở mà bên vay vẫn sử dụng tài sản trái mục đích. Đòi lại ngay khi: – Bên mượn đã đạt mục đích nếu không có thỏa thuận về thời hạn mượn. – Bên cho mượn có nhu cầu đột xuất nhưng phải báo cho bên mượn trong thời gian hợp lý. – Bên mượn sử dụng tài sản trái mục đích, công dụng…mà không có sự đồng ý của bên cho mượn. Quyền trả lại tài sản – Nếu vay tiền thì phải trả đủ tiền khi đến hạn, nếu vay tài sản là vật khác thì phải trả vật cùng loại, đúng số lượng, chất lượng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. – Trường hợp bên vay không thể trả vật thì có thể trả bằng tiền theo trị giá của vật đã vay tại địa điểm và thời điểm trả nợ, nếu được bên cho vay đồng ý. – Phải trả lại đúng tài sản đã mượn. Trong quá trình sử dụng phải giữ gìn, bảo quản tài sản mượn, không được tự ý thay đổi tình trạng tài sản. Nếu tài sản hư hỏng thông thường thì phải sửa chữa. - phải chịu rủi ro đối với tài sản mượn trong thời gian chậm trả. Ví dụ cụ thể A “mượn” B 2 kg gạo để ăn, tuần sau A trả lại cho B 2 kg gạo => Đây gọi là A vay gạo của B. A “mượn” B 200.000 đồng để xài. Khi nào nhận lương, A sẽ trả cho B. => Đây gọi là A vay tiền của B. A mượn cuốn sách của B để học, đến chiều đi học về, A trả lại cuốn sách đó cho B.
Loại tài sản nào có thể trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản, hợp đồng mượn tài sản?
Theo quy định của pháp luật về khái niệm “Tài sản” được ghi nhận tại Điều 163 Bộ luật Dân sự (BLDS) 2005 cũng như danh sách “Các loại tài sản” được mô tả tại Chương VII Phần thứ hai BLDS 2015, cụ thể, nếu như ở Điều 105, các nhà làm luật liệt kê ra bốn loại tài sản, bao gồm: “vật”, “tiền”, “giấy tờ có giá” “quyền tài sản” thì tại các điều luật tiếp sau đó, căn cứ vào thuộc tính tự nhiên cũng như pháp lý của bốn loại tài sản nêu trên, người ta lại phân tài sản thành tám nhóm khác nhau, như: “bất động sản và động sản”; “hoa lợi, lợi tức”; “vật chính và vật phụ”; "vật chia được và vật không chia được”; “vật tiêu hao và vật không tiêu hao”; “vật cùng loại và vật đặc định”; “vật đồng bộ” “quyền tài sản”. Trong tương quan so sánh, đối chiếu giữa nội dung các điều luật vừa liệt kê ở trên với các quy định xoay quanh hợp đồng vay tài sản, chúng ta chỉ có thể khẳng định được “tiền” là một loại tài sản hoàn hảo để trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản. Tìm hiểu về khái niệm “Hợp đồng vay tài sản” được ghi nhận tại Điều 463 BLDS 2015, chúng ta thấy “khi đến hạn trả, bên vay phải hoàn trả cho bên cho vay tài sản cùng loại theo đúng số lượng, chất lượng” là một trong những đặc điểm pháp lý quan trọng nhất của hợp đồng vay tài sản. Như vậy, nhìn dưới góc độ này chúng ta cần chú ý: -Dường như chỉ có những tài sản có thể thay thế được bằng một tài sản khác cùng loại mới đủ điểu kiện đem cho vay. -Người ta có thể đi vay cũng như cho vay cùng một lúc một hoặc nhiều tài sản khác nhau. -Số lượng và chất lượng của tài sản là hai vấn đề không thể bỏ qua khi soạn thảo hay kiểm tra nội dung hợp đồng vay tài sản. Từ phân tích trên, chúng ta có thể cho rằng trong số các loại tài sản được liệt kê tại Điều 105 Bộ luật dân sự 2015, bên cạnh “tiền”, “vật” và “giấy tờ có giá” hoàn toàn có thể trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản trong khi “quyền tài sản” thì không. Tương tự như vậy, trong số các nhóm tài sản được mô tả tại Chương VII, Phần thứ hai, Bộ luật dân sự 2015, trong khi người ta hoàn toàn có thể cho nhau vay “vật chính và vật phụ”, “vật chia được và vật không chia được”, “vật tiêu hao và vật không tiêu hao”… nhưng dừng như lại không thể cho vay “bất động sản” hay “vật đặc định”… Còn nếu dựa trên cách phân định tài sản được nêu ở trên thì những tài sản mà pháp luật quy định có lẽ phải đăng ký quyền sở hữu, cho dù đó là loại tài sản nào, cũng không thể trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản. Có một thực tế hiển nhiên là trong cuộc sống đời thường, dường như các loại hàng hóa, vật phẩm bị tiêu hao trong quá trình sử dụng như gạo, đường, sữa, chè, cà phê… hay tiền thường trở thành đối tượng của hợp đồng vay tài sản. Tuy nhiên, từ thực tế, chúng ta cũng có thấy xuất hiện một vài trường hợp mang tính ngoại lệ. Như đã trình bày, với tư cách đối tượng của hợp đồng vay tài sản, “tiền” luôn là một loại tài sản thông dụng nhất và dường như người ta chỉ có thể công chứng hợp đồng vay tiền chứ không bao giờ có thể công chứng hợp đồng mượn tiền. Ví dụ: ông A muốn vay của ông B 200.000.000 đồng trong thời hạn 12 tháng. Theo lẽ thông thường, ông A và ông B sẽ giao kết một bản hợp đồng vay tiền và tất nhiên, sau khi nhận được số tiền từ ông B, ông A sẽ có toàn quyền sử dụng số tiền kể trên, nếu như hai ông không có một thỏa thuận nào khác (Điều 464 BLDS 2015). Hết thời hạn cho vay, theo sự thỏa thuận của hai bên, ông A có trách nhiệm hoàn trả cho ông B khoản tiền 200.000.000 đồng và một khoản tiền lãi nhất định (nếu có). Nếu trong tình huống kể trên, thay vì xác lập giao dịch vay tiền, ông A và ông B lại giao kết một bản hợp đồng mượn tiền, dường như bản chất pháp lý đã bị thay đổi đáng kể. Theo đó, khi hết thời hạn cho “mượn” tiền, thay vì chỉ cần thanh toán cho ông Nguyễn Văn B một khoản tiền tương đương (có thể bao gồm cả tiền lãi do hai bên thỏa thuận), ông A phải hoàn trả lại cho ông B đúng số tiền mà ông B đã giao cho ông A (chính xác từ số lượng, mệnh giá, số sê ri… của từng tờ tiền). Sở dĩ như vậy là do bên mượn phải trả lại tài sản mượn cho bên cho mượn (khoản 3 Điều 496 BLDS 2015). Nói theo một cách khác, lúc này khoản tiền vay không phải là “vật cùng loại” như thông thường mà đã trở thành “vật đặc định”. Như vậy, người ta vẫn có thể giao kết hợp đồng mượn tiền trong trường hợp mượn tiền vào mục đích khác ngoài việc sử dụng.
