Phân biệt giữa Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ và Tội giết người
Được biết Việt Nam nằm trong những nước có hiện trạng nạo phá thai đáng báo động. Không chỉ vậy, hậu quả của sinh con không kế hoạch hay có con ngoài ý muốn là ngày càng nhiều có hành vi đẻ con xong vứt bỏ hay thậm chí giết con mới đẻ. Vậy hình phạt nào dành cho người mẹ vứt bỏ hoặc giết con mới đẻ? (1) Thế nào là con mới đẻ? Theo Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015, con mới đẻ là trẻ được sinh ra trong 07 ngày tuổi. Người mẹ giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. (2) Tội giết con mới đẻ bị xử lý thế nào? Căn cứ Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015, người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. (3) Phân biệt Tội giết người và Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ Tiêu chí Tội giết người (Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015) Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ (Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015) Khái niệm Giết người là hành vi cố ý tước đoạt tính mạng của người khác một cách trái pháp luật. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi hoặc vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết Khách thể Đối tượng tác động - Xâm phạm tới tính mạng con người được Nhà nước bảo hộ - Con người đang sống - Xâm phạm tới tính mạng con người được Nhà nước bảo hộ - Con người đang sống Khách quan Hành vi: Thực hiện các hành vi nhằm tước đoạt tính mạng của người khác trái pháp luật, được thể hiện qua hành vi dùng mọi thủ đoạn nhằm làm cho người khác chấm dứt sự sống. - Hành vi làm chết người được thực hiện bằng các hình thức sau: - Hành động: thể hiện qua việc người phạm tội đã cố tình thực hiện các hành vi mà pháp luật không cho phép nhằm tước đoạt mạng sống người khác. - Không hành động: thể hiện qua việc người phạm tội đã không thực hiện nghĩa vụ phải làm để cứu giúp người khác nhằm giết người. Thông thường tội phạm được thực hiện trong trường hợp bằng cách lợi dụng nghề nghiệp. Hậu quả: Tội giết người có cấu thành vật chất, nghĩa là đòi hỏi phải có hậu quả chết người xảy ra. Tuy nhiên, người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý trực tiếp mà hậu quả chết người xảy ra thì tội phạm hoàn thành; nếu hậu quả chết người chưa xảy ra thì vẫn cấu thành Tội giết người ở giai đoạn phạm tội chưa đạt. Hành vi: Hành vi khách quan là người mẹ thực hiện hành vi giết (bóp cổ, bỏ đói cho đến chết,…) hoặc hành vi vứt bỏ (bỏ vào rừng sâu không có ai qua lại, nhà hoang, thùng rác và đậy nắp,…) dẫn tới đứa trẻ không được ai phát hiện, cứu và bị chết Hậu quả: Hậu quả của hành vi là đứa trẻ bị giết hoặc bị vứt bỏ dẫn đến chết. Chủ quan - Lỗi cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp. +) Với lỗi cố ý trực tiếp: Người phạm tội thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra, nhưng vì mong muốn hậu quả đó xảy ra nên đã thực hiện hành vi phạm tội. +) Với lỗi cố ý gián tiếp: Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người khác, thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra, nhưng để đạt được mục đích của mình nên đã có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra (có ý thức chấp nhận hậu quả đó). - Mục đích: +) Với lỗi cố ý trực tiếp: Mục đích là tước đoạt tính mạng +) Với lỗi cố ý gián tiếp: Không có mục đích là tước đoạt tính mạng. Người mẹ thực hiện hành vi giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ với lỗi cố ý (trực tiếp hoặc gián tiếp). Chủ thể - Chủ thể thường, đạt độ tuổi chịu TNHS và có năng lực TNHS +) Chủ thể của tội giết người là người có năng lực trách nhiệm hình sự, nghĩa là khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội người đó có khả năng nhận thức được tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi mà mình thực hiện và có khả năng điều khiển được hành vi ấy. +) Phải đạt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật hình sự thì độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự được chia như sau: + Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ các quy định khác. + Về tuổi: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các Điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304. (Điều 12 sửa đổi, bổ sung năm 2017). Như vậy, đối với tội giết người trong bộ luật hình sự 2015 thì chủ thể là người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi. - Chủ thể của tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ là chủ thể đặc biệt, đó là người mẹ của nạn nhân. Tuy nhiên, người mẹ của nạn nhân chỉ được coi là chủ thể của tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ nếu người mẹ đó chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà buộc phải giết hoặc vứt bỏ đứa con do mình đẻ ra. Nếu vì lý do khác mà người mẹ giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ thì sẽ không cấu thành tội phạm này. Ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu là chịu ảnh hưởng của những tư tưởng cũ đã lỗi thời, không còn phù hợp với quan niệm về cuộc sống, lối sống hiện tại. Hay nói một cách khác, những tư tưởng, những quan niệm sống này đã không còn phù hợp với ý thức xã hội đương thời. Có thể ví dụ như, cùng là một chuyện người phụ nữ không chồng mà có con, theo tư tưởng phong kiến, đây là trường hợp đại kỵ, bị dư luận xã hội lên án và sẽ phải chịu những hình phạt rất nặng. Tuy nhiên, trong chế độ xã hội mới, việc có con ngoài giá thú được pháp luật thừa nhận và bảo hộ nên người phụ nữ không còn bị lên án, chỉ trích và chịu phạt nặng nề như trong chế độ cũ nữa. Hình phạt 7 đến 15 năm tù 6 tháng đến 3 năm 3 tháng đến 2 năm Xem thêm bài viết: Hiện nay, Việt Nam đang áp dụng hình thức tử hình nào?
Mẹ giết con rồi tự sát không thành phải chịu trách nhiệm gì trước pháp luật?
Nhiều người nhất là phụ nữ dưới áp lực của cuộc sống, gia đình và nhiều thứ khác mà đi vào cọn đường tội lỗi “giết con rồi tự sát”. Người mẹ may mắn sống sót không chỉ phải đối mặt với lương tâm của mình và còn phải chịu sự trừng phạt của pháp luật. Mẹ giết con - Ảnh minh họa Hành vi giết con có đầy đủ dấu hiệu cấu thành tội giết người - Về khách thể: hành vi của người mẹ xâm phạm đến tính mạng của con mà tính mạng của con người thì được pháp luật hình sự bảo vệ, quyền được sống của con người được pháp luật bảo vệ. - Về mặt khách quan: Người mẹ cố tình thực hiện các hành vi trái pháp luật nhằm tước đoạt mạng sống của con mình. Về hậu quả: hậu quả của tội giết người đó là gây ra hậu quả chết người. - Về mặt chủ quan: hành vi của người mẹ có lỗi cố ý trực tiếp, dù biết hậu quả sẽ xảy ra nhưng vẫn thực hiện và mong muốn nó xảy ra,biết rằng hành vi của mình sẽ dẫn đến hậu quả chết người nhưng vẫn thực hiện hành vi đó. - Về mặt chủ thể của tội phạm: Người mẹ có năng lực chịu trách nhiệm hình sự đầy đủ. Truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội giết người đối với người mẹ Căn cứ Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 quy định cụ thể về tội giết người như sau: “Điều 123. Tội giết người 1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình: a) Giết 02 người trở lên; b) Giết người dưới 16 tuổi; … 2. Phạm tội không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm." Như vậy nếu đứa con dưới 16 tuôi thì người mẹ có thể bị phạt tù từ 12 đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình. Nếu đứa con đã đủ 16 tuổi thì bị phạt tù từ 7 đến 15 năm. Giết chết chính con ruột của mình dù là do bất kỳ nguyên nhân nào cũng là một hành vi vô cùng tàn nhẫn. Không chỉ phải đối mặt với pháp luật mà bạn còn phải đối mặt với chính sự cắn rứt trong lương tâm của mình.
Quy định về tội giết hoặc vứt con mới đẻ
Sau khi sinh, người mẹ thường có những thay đổi đáng kể về tâm sinh lý, nhiều trường hợp mắc trầm cảm sau sinh. Do đó mà đã có trường hợp chính người mẹ đã giết hoặc vứt đứa con mình mới sinh ra. Bộ luật Hình sự 2015 có quy định về tội giết hoặc vứt con mới đẻ như sau: Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 quy định: “1. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. 2. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.” Các yếu tố cấu thành tội phạm * Khách thế của tội phạm: Hành vi này xâm phạm quyền sống của con người, cụ thể con mới đẻ (trong vòng 7 ngày), xâm phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội, đặc biệt là tình mẫu tử. * Mặt khách quan của tội phạm: - Đối tượng tác động: con mới đẻ. Đứa trẻ phải chính do người phụ nữ đó sinh ra và trong vòng 7 ngày tuổi trở lại. Nếu ngoài 7 ngày tuổi thì không cấu thành tội này. - Hành vi phạm tội: người mẹ thực hiện thông qua 2 hành vi sau: + Hành vi giết con mới đẻ: được thực hiện bằng hành động ví dụ như bóp cổ, thắt cổ, đâm, chém, chôn đứa trẻ... hoặc không hành động như không cho con mình bú sữa, không cho con mình uống thuốc khi ốm đau,... + Hành vi vứt con mới đẻ: là hành vi của người mẹ để đứa trẻ ở nơi xa rời sự chăm sóc của mình. Ví dụ để ở cổng bệnh viện, nhà chùa, ở chợ... nhưng không mong muốn đứa trẻ chết. - Hậu quả: Đứa trẻ mới đẻ bị giết hoặc bị vứt bỏ phải bị chết thì người mẹ mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết con mới đẻ, nếu người mẹ có hành vi tước đoạt tính mạng đứa trẻ hoặc có hành vi vứt con mới đẻ, nhưng đứa trẻ không bị chết thì chưa cấu thành tội giết con mới đẻ và như vậy tội giết con mới đẻ không có trường hợp phạm tội chưa đạt. * Chủ thể của tội phạm: Là người mẹ mới sinh con, đang còn trong trạng thái tâm sinh lý không bình thường do tác động của việc sinh con, từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự. * Mặt chủ quan của tội phạm: - Lỗi: Trường hợp giết con mới đẻ thì người phạm tội thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp, còn với trường hợp vứt con mới đẻ thực hiện với lỗi cố ý gián tiếp. - Động cơ phạm tội: việc giết con là do hoàn cảnh bất đắc dĩ, do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc do hoàn cảnh khách quan đặc biệt khác. Hình phạt: Có 2 khung hình phạt: - Khung 1: phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm áp dụng trong trường hợp người phạm tội là người mẹ do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi. Khung 2: phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm, áp dụng trong trường hợp người phạm tội là người mẹ do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết. Trên đây là những phân tích của người viết về cấu thành tội phạm của tội giết hoặc vứt con mới đẻ.
Bỏ con mới đẻ sẽ bị xử lý ra sao?
Đây là thực trạng hiện nay đang được xã hội quan tâm và lên án, vì nhiều lý do khác nhau (khó khăn, định kiến gia đình, xã hội,...) mà những đứa trẻ mới sinh ra đời bị chính người sinh thành bỏ rơi. Mới đây, sự việc người mẹ vứt con mới sinh dưới hố ga hơn 40 giờ đã gây xôn xao dư luận. Vấn đề pháp lý đặt ra là người mẹ này có bị xử lý theo pháp luật hay không? Cùng theo dõi các căn cứ pháp lý mình nêu dưới đây. Xử lý hành chính: Điều 22 Nghị định 144/2013/NĐ-CP về vi phạm quy định về chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em sẽ bị xử phạt như sau: 1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây: a) Bỏ hoặc không chăm sóc, nuôi dưỡng con sau khi sinh; b) Cha, mẹ, người giám hộ không thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng, cắt đứt quan hệ tình cảm và vật chất với trẻ em, trừ trường hợp cho trẻ em làm con nuôi hoặc bị buộc phải cách ly trẻ em theo quy định của pháp luật; c) Cha, mẹ; người giám hộ cố ý bỏ rơi trẻ em ở nơi công cộng, bỏ mặc hoặc ép buộc trẻ em không sống cùng gia đình, bỏ mặc trẻ em tự sinh sống, không quan tâm chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em để trẻ em rơi vào hoàn cảnh đặc biệt. Ngoài ra sẽ buộc thực hiện nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em theo quy định của pháp luật đối với cha, mẹ, người giám hộ có hành vi vi phạm quy định nêu trên. Truy cứu trách nhiệm hình sự khi nào? Điều 124 BLHS sửa đổi quy định Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ thì: 1. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. 2. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Tùy vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội mà người mẹ có thể bị truy cứu hình sự hoặc xử phạt hành chính theo quy định trên. Đối với trường hợp nêu trên, hậu quả gây ra chưa có nên có thể người mẹ sẽ bị xử phạt hành chính. Tại điểm a khoản 2 Điều 15 Luật Nuôi con nuôi 2010 thì Trường hợp trẻ em bị bỏ rơi thì Ủy ban nhân dân cấp xã nơi phát hiện trẻ em bị bỏ rơi có trách nhiệm tìm người hoặc tổ chức tạm thời nuôi dưỡng trẻ em; nếu có người nhận trẻ em làm con nuôi thì Ủy ban nhân dân cấp xã nơi phát hiện trẻ em bị bỏ rơi xem xét, giải quyết theo quy định của pháp luật; nếu không có người nhận trẻ em làm con nuôi thì lập hồ sơ đưa trẻ em vào cơ sở nuôi dưỡng.
Người mẹ 16 tuổi mà giết con mới đẻ thì có phải chịu trách nhiệm hình sự không?
Đối với vấn đề “Người mẹ 16 tuổi mà giết con mới đẻ có phải chịu trách nhiệm hình sự không?” được chia thành các trường hợp như sau: Trường hợp 1: Người này đủ 16 tuổi và thuộc trường hợp quy định tại Điều 124 Bộ luật hình sự 2015 thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội “giết con mới đẻ”. Khoản 1 Điều 12 Bộ luật Hình sự quy định: “Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác”. Như vậy, nếu người này đã đủ 16 tuổi và thuộc trường hợp do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Giết hoặc vứt con mới đẻ theo điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 và bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm; dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Trường hợp 2: Người này chưa đủ 16 tuổi và thuộc trường hợp quy định tại Điều 124 thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Căn cứ theo khoản 2 Điều 12 bộ luật Hình sự 2015 thì tội “giết con mới đẻ” hông thuộc các trường hợp được liệt kê tại khoản 2 Điều 12 do đó không phải chịu trách nhiệm hình sự. Trường hợp 3: Nếu việc giết con mới đẻ không thuộc các trường hợp quy định tại Điều 124 Bộ luật Hình sự thì dù người này đủ 16 tuổi hay chưa đủ 16 tuổi đều phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người và chịu mức hình phạt cao nhất là 20 năm. Như vậy, cần căn cứ theo độ tuổi cũng như theo hoàn cảnh của hành vi để truy cứu trách nhiệm hình sự cũng như mức hình phạt phù hợp đối với người mẹ 16 tuổi giết con mới đẻ.
Vụ trẻ sơ sinh rơi từ chung cư cao tầng ở Hà Nội: có phải tội giết hoặc vứt con mới đẻ không?
Như thông tin nhiều báo đã đưa, tối ngày 18/10/2018, tại khu chung cư HH Linh Đàm (Hà Nội), sau khi nghe tiếng hét lớn, nhiều người nhìn thấy một trẻ sơ sinh bị rơi từ tầng cao chung cư xuống sân và tử vong tại chỗ. Vụ việc thương tâm khiến những người chứng kiến không khỏi sốc và bàng hoàng. Hiện cơ quan điều tra đã triệu tập những người có liên quan, bao gồm một sản phụ. Từ diễn biến vụ việc này có thể thấy một vài dấu hiệu của tội giết hoặc vứt con mới đẻ theo Điều 124 BLHS 2015. Theo đó: - Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. - Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Về chủ thể của tội giết con mới đẻ chỉ có thể là người mẹ. Nếu ai khác thực hiện hành vi này thì đó là tội giết gười (Điều 123 BLHS 2015). Về hoàn cảnh khách quan đặc biệt: là trường hợp sau khi sinh người mẹ mới có thể lâm vào tình trạng tâm sinh lý không bình thường, không có khả năng để nuôi con mình hoặc trong hoàn cảnh khách quan ngặt nghèo khác. Về xác định đâu là con mới đẻ, Điều 124 BLHS 2015 cũng quy định rõ đứa trẻ mới đẻ bị người mẹ giết hoặc vứt bỏ là đứa trẻ sau khi ra đời dài nhất là 07 ngày. Như vậy, từ ngày thứ 08 trở đi, nếu người mẹ giết con mình thì đây không được coi là giết con mới đẻ. Về hành vi khách quan, người mẹ thực hiện một trong 02 hành vi: - Hành vi giết như bóp cổ, bóp mũi, bỏ đói cho đến chết,… - Hành vi vứt bỏ như bỏ đứa trẻ vào rừng sâu, thùng rác,… dẫn đến chết. Hậu quả của hành vi là đứa chết. Về yếu tố lỗi: người thực hiện hành vi phạm tội với lỗi cố ý. Tuy nhiên trong vụ việc này, vẫn còn nhiều tình tiết chưa được làm rõ như: người ném trẻ sơ sinh có phải là mẹ đứa bé không, đứa bé có phải sinh ra trong vòng 07 ngày hay không, đặc biệt đứa bé đã chết trước khi bị ném hay sau khi bị ném mới chết,… nên việc xác định tội phạm lúc này còn chờ vào kết quả của cơ quan điều tra. Theo bạn, hành vi trên có phải tội giết con mới đẻ hay không?
Ranh giới giữa “con mới đẻ” và “trẻ em”
Điều 94 Bộ luật Hình sự quy định về tội Giết con mới đẻ, theo đó: “Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con mới đẻ hoặc vứt bỏ đứa trẻ đó dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm”. Vậy như thế nào là “con mới đẻ”? Xác định ranh giới giữa “con mới đẻ” và “trẻ em” là vô cùng quan trọng và ảnh hưởng đến hậu quả pháp lý sau này. Nếu là giết con mới đẻ thì hình phạt tối đa chỉ là 2 năm tù, còn giết trẻ em thì hình phạt tối đa lên đến tử hình. Theo Nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần các tội phạm của Bộ luật Hình ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao thì con mới đẻ là đứa trẻ mới sinh ra trong bảy ngày trở lại. Nghĩa là, qua ngày thứ tám thì hành vi mẹ giết con sẽ cấu thành tội giết người theo khoản 1 điều 93 Bộ luật Hình sự. Mặt khác, không phải trường hợp nào mẹ giết con trong bảy ngày trở lại cũng chỉ bị truy tố theo Điều 94 với Tội giết con mới đẻ mà phải thỏa yếu tố: Người mẹ này chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu (như: khiếp sợ trước dư luận chê bai về việc mang thai và đẻ con ngoài giá thú, hoặc trước dư lận khắc nghiệt của nhà chồng cho đẻ con gái là tai họa v.v…) hoặc bị hoàn cảnh khác quan đặc biệt chi phối (như: đứa trẻ sinh ra có dị dạng…).
Phân biệt giữa Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ và Tội giết người
Được biết Việt Nam nằm trong những nước có hiện trạng nạo phá thai đáng báo động. Không chỉ vậy, hậu quả của sinh con không kế hoạch hay có con ngoài ý muốn là ngày càng nhiều có hành vi đẻ con xong vứt bỏ hay thậm chí giết con mới đẻ. Vậy hình phạt nào dành cho người mẹ vứt bỏ hoặc giết con mới đẻ? (1) Thế nào là con mới đẻ? Theo Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015, con mới đẻ là trẻ được sinh ra trong 07 ngày tuổi. Người mẹ giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. (2) Tội giết con mới đẻ bị xử lý thế nào? Căn cứ Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015, người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. (3) Phân biệt Tội giết người và Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ Tiêu chí Tội giết người (Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015) Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ (Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015) Khái niệm Giết người là hành vi cố ý tước đoạt tính mạng của người khác một cách trái pháp luật. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi hoặc vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết Khách thể Đối tượng tác động - Xâm phạm tới tính mạng con người được Nhà nước bảo hộ - Con người đang sống - Xâm phạm tới tính mạng con người được Nhà nước bảo hộ - Con người đang sống Khách quan Hành vi: Thực hiện các hành vi nhằm tước đoạt tính mạng của người khác trái pháp luật, được thể hiện qua hành vi dùng mọi thủ đoạn nhằm làm cho người khác chấm dứt sự sống. - Hành vi làm chết người được thực hiện bằng các hình thức sau: - Hành động: thể hiện qua việc người phạm tội đã cố tình thực hiện các hành vi mà pháp luật không cho phép nhằm tước đoạt mạng sống người khác. - Không hành động: thể hiện qua việc người phạm tội đã không thực hiện nghĩa vụ phải làm để cứu giúp người khác nhằm giết người. Thông thường tội phạm được thực hiện trong trường hợp bằng cách lợi dụng nghề nghiệp. Hậu quả: Tội giết người có cấu thành vật chất, nghĩa là đòi hỏi phải có hậu quả chết người xảy ra. Tuy nhiên, người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý trực tiếp mà hậu quả chết người xảy ra thì tội phạm hoàn thành; nếu hậu quả chết người chưa xảy ra thì vẫn cấu thành Tội giết người ở giai đoạn phạm tội chưa đạt. Hành vi: Hành vi khách quan là người mẹ thực hiện hành vi giết (bóp cổ, bỏ đói cho đến chết,…) hoặc hành vi vứt bỏ (bỏ vào rừng sâu không có ai qua lại, nhà hoang, thùng rác và đậy nắp,…) dẫn tới đứa trẻ không được ai phát hiện, cứu và bị chết Hậu quả: Hậu quả của hành vi là đứa trẻ bị giết hoặc bị vứt bỏ dẫn đến chết. Chủ quan - Lỗi cố ý trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp. +) Với lỗi cố ý trực tiếp: Người phạm tội thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra, nhưng vì mong muốn hậu quả đó xảy ra nên đã thực hiện hành vi phạm tội. +) Với lỗi cố ý gián tiếp: Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người khác, thấy trước hậu quả chết người có thể xảy ra, nhưng để đạt được mục đích của mình nên đã có ý thức để mặc cho hậu quả xảy ra (có ý thức chấp nhận hậu quả đó). - Mục đích: +) Với lỗi cố ý trực tiếp: Mục đích là tước đoạt tính mạng +) Với lỗi cố ý gián tiếp: Không có mục đích là tước đoạt tính mạng. Người mẹ thực hiện hành vi giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ với lỗi cố ý (trực tiếp hoặc gián tiếp). Chủ thể - Chủ thể thường, đạt độ tuổi chịu TNHS và có năng lực TNHS +) Chủ thể của tội giết người là người có năng lực trách nhiệm hình sự, nghĩa là khi thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội người đó có khả năng nhận thức được tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi mà mình thực hiện và có khả năng điều khiển được hành vi ấy. +) Phải đạt độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Theo quy định tại Điều 12 Bộ luật hình sự thì độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự được chia như sau: + Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ các quy định khác. + Về tuổi: Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các Điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304. (Điều 12 sửa đổi, bổ sung năm 2017). Như vậy, đối với tội giết người trong bộ luật hình sự 2015 thì chủ thể là người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi. - Chủ thể của tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ là chủ thể đặc biệt, đó là người mẹ của nạn nhân. Tuy nhiên, người mẹ của nạn nhân chỉ được coi là chủ thể của tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ nếu người mẹ đó chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà buộc phải giết hoặc vứt bỏ đứa con do mình đẻ ra. Nếu vì lý do khác mà người mẹ giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ thì sẽ không cấu thành tội phạm này. Ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu là chịu ảnh hưởng của những tư tưởng cũ đã lỗi thời, không còn phù hợp với quan niệm về cuộc sống, lối sống hiện tại. Hay nói một cách khác, những tư tưởng, những quan niệm sống này đã không còn phù hợp với ý thức xã hội đương thời. Có thể ví dụ như, cùng là một chuyện người phụ nữ không chồng mà có con, theo tư tưởng phong kiến, đây là trường hợp đại kỵ, bị dư luận xã hội lên án và sẽ phải chịu những hình phạt rất nặng. Tuy nhiên, trong chế độ xã hội mới, việc có con ngoài giá thú được pháp luật thừa nhận và bảo hộ nên người phụ nữ không còn bị lên án, chỉ trích và chịu phạt nặng nề như trong chế độ cũ nữa. Hình phạt 7 đến 15 năm tù 6 tháng đến 3 năm 3 tháng đến 2 năm Xem thêm bài viết: Hiện nay, Việt Nam đang áp dụng hình thức tử hình nào?
Mẹ giết con rồi tự sát không thành phải chịu trách nhiệm gì trước pháp luật?
Nhiều người nhất là phụ nữ dưới áp lực của cuộc sống, gia đình và nhiều thứ khác mà đi vào cọn đường tội lỗi “giết con rồi tự sát”. Người mẹ may mắn sống sót không chỉ phải đối mặt với lương tâm của mình và còn phải chịu sự trừng phạt của pháp luật. Mẹ giết con - Ảnh minh họa Hành vi giết con có đầy đủ dấu hiệu cấu thành tội giết người - Về khách thể: hành vi của người mẹ xâm phạm đến tính mạng của con mà tính mạng của con người thì được pháp luật hình sự bảo vệ, quyền được sống của con người được pháp luật bảo vệ. - Về mặt khách quan: Người mẹ cố tình thực hiện các hành vi trái pháp luật nhằm tước đoạt mạng sống của con mình. Về hậu quả: hậu quả của tội giết người đó là gây ra hậu quả chết người. - Về mặt chủ quan: hành vi của người mẹ có lỗi cố ý trực tiếp, dù biết hậu quả sẽ xảy ra nhưng vẫn thực hiện và mong muốn nó xảy ra,biết rằng hành vi của mình sẽ dẫn đến hậu quả chết người nhưng vẫn thực hiện hành vi đó. - Về mặt chủ thể của tội phạm: Người mẹ có năng lực chịu trách nhiệm hình sự đầy đủ. Truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội giết người đối với người mẹ Căn cứ Điều 123 Bộ luật hình sự 2015 quy định cụ thể về tội giết người như sau: “Điều 123. Tội giết người 1. Người nào giết người thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình: a) Giết 02 người trở lên; b) Giết người dưới 16 tuổi; … 2. Phạm tội không thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm." Như vậy nếu đứa con dưới 16 tuôi thì người mẹ có thể bị phạt tù từ 12 đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình. Nếu đứa con đã đủ 16 tuổi thì bị phạt tù từ 7 đến 15 năm. Giết chết chính con ruột của mình dù là do bất kỳ nguyên nhân nào cũng là một hành vi vô cùng tàn nhẫn. Không chỉ phải đối mặt với pháp luật mà bạn còn phải đối mặt với chính sự cắn rứt trong lương tâm của mình.
Quy định về tội giết hoặc vứt con mới đẻ
Sau khi sinh, người mẹ thường có những thay đổi đáng kể về tâm sinh lý, nhiều trường hợp mắc trầm cảm sau sinh. Do đó mà đã có trường hợp chính người mẹ đã giết hoặc vứt đứa con mình mới sinh ra. Bộ luật Hình sự 2015 có quy định về tội giết hoặc vứt con mới đẻ như sau: Điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 quy định: “1. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. 2. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.” Các yếu tố cấu thành tội phạm * Khách thế của tội phạm: Hành vi này xâm phạm quyền sống của con người, cụ thể con mới đẻ (trong vòng 7 ngày), xâm phạm nghiêm trọng đạo đức xã hội, đặc biệt là tình mẫu tử. * Mặt khách quan của tội phạm: - Đối tượng tác động: con mới đẻ. Đứa trẻ phải chính do người phụ nữ đó sinh ra và trong vòng 7 ngày tuổi trở lại. Nếu ngoài 7 ngày tuổi thì không cấu thành tội này. - Hành vi phạm tội: người mẹ thực hiện thông qua 2 hành vi sau: + Hành vi giết con mới đẻ: được thực hiện bằng hành động ví dụ như bóp cổ, thắt cổ, đâm, chém, chôn đứa trẻ... hoặc không hành động như không cho con mình bú sữa, không cho con mình uống thuốc khi ốm đau,... + Hành vi vứt con mới đẻ: là hành vi của người mẹ để đứa trẻ ở nơi xa rời sự chăm sóc của mình. Ví dụ để ở cổng bệnh viện, nhà chùa, ở chợ... nhưng không mong muốn đứa trẻ chết. - Hậu quả: Đứa trẻ mới đẻ bị giết hoặc bị vứt bỏ phải bị chết thì người mẹ mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết con mới đẻ, nếu người mẹ có hành vi tước đoạt tính mạng đứa trẻ hoặc có hành vi vứt con mới đẻ, nhưng đứa trẻ không bị chết thì chưa cấu thành tội giết con mới đẻ và như vậy tội giết con mới đẻ không có trường hợp phạm tội chưa đạt. * Chủ thể của tội phạm: Là người mẹ mới sinh con, đang còn trong trạng thái tâm sinh lý không bình thường do tác động của việc sinh con, từ đủ 16 tuổi trở lên, có năng lực trách nhiệm hình sự. * Mặt chủ quan của tội phạm: - Lỗi: Trường hợp giết con mới đẻ thì người phạm tội thực hiện với lỗi cố ý trực tiếp, còn với trường hợp vứt con mới đẻ thực hiện với lỗi cố ý gián tiếp. - Động cơ phạm tội: việc giết con là do hoàn cảnh bất đắc dĩ, do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc do hoàn cảnh khách quan đặc biệt khác. Hình phạt: Có 2 khung hình phạt: - Khung 1: phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm áp dụng trong trường hợp người phạm tội là người mẹ do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi. Khung 2: phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm, áp dụng trong trường hợp người phạm tội là người mẹ do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết. Trên đây là những phân tích của người viết về cấu thành tội phạm của tội giết hoặc vứt con mới đẻ.
Bỏ con mới đẻ sẽ bị xử lý ra sao?
Đây là thực trạng hiện nay đang được xã hội quan tâm và lên án, vì nhiều lý do khác nhau (khó khăn, định kiến gia đình, xã hội,...) mà những đứa trẻ mới sinh ra đời bị chính người sinh thành bỏ rơi. Mới đây, sự việc người mẹ vứt con mới sinh dưới hố ga hơn 40 giờ đã gây xôn xao dư luận. Vấn đề pháp lý đặt ra là người mẹ này có bị xử lý theo pháp luật hay không? Cùng theo dõi các căn cứ pháp lý mình nêu dưới đây. Xử lý hành chính: Điều 22 Nghị định 144/2013/NĐ-CP về vi phạm quy định về chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em sẽ bị xử phạt như sau: 1. Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây: a) Bỏ hoặc không chăm sóc, nuôi dưỡng con sau khi sinh; b) Cha, mẹ, người giám hộ không thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng, cắt đứt quan hệ tình cảm và vật chất với trẻ em, trừ trường hợp cho trẻ em làm con nuôi hoặc bị buộc phải cách ly trẻ em theo quy định của pháp luật; c) Cha, mẹ; người giám hộ cố ý bỏ rơi trẻ em ở nơi công cộng, bỏ mặc hoặc ép buộc trẻ em không sống cùng gia đình, bỏ mặc trẻ em tự sinh sống, không quan tâm chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ em để trẻ em rơi vào hoàn cảnh đặc biệt. Ngoài ra sẽ buộc thực hiện nghĩa vụ chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em theo quy định của pháp luật đối với cha, mẹ, người giám hộ có hành vi vi phạm quy định nêu trên. Truy cứu trách nhiệm hình sự khi nào? Điều 124 BLHS sửa đổi quy định Tội giết hoặc vứt bỏ con mới đẻ thì: 1. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. 2. Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Tùy vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội mà người mẹ có thể bị truy cứu hình sự hoặc xử phạt hành chính theo quy định trên. Đối với trường hợp nêu trên, hậu quả gây ra chưa có nên có thể người mẹ sẽ bị xử phạt hành chính. Tại điểm a khoản 2 Điều 15 Luật Nuôi con nuôi 2010 thì Trường hợp trẻ em bị bỏ rơi thì Ủy ban nhân dân cấp xã nơi phát hiện trẻ em bị bỏ rơi có trách nhiệm tìm người hoặc tổ chức tạm thời nuôi dưỡng trẻ em; nếu có người nhận trẻ em làm con nuôi thì Ủy ban nhân dân cấp xã nơi phát hiện trẻ em bị bỏ rơi xem xét, giải quyết theo quy định của pháp luật; nếu không có người nhận trẻ em làm con nuôi thì lập hồ sơ đưa trẻ em vào cơ sở nuôi dưỡng.
Người mẹ 16 tuổi mà giết con mới đẻ thì có phải chịu trách nhiệm hình sự không?
Đối với vấn đề “Người mẹ 16 tuổi mà giết con mới đẻ có phải chịu trách nhiệm hình sự không?” được chia thành các trường hợp như sau: Trường hợp 1: Người này đủ 16 tuổi và thuộc trường hợp quy định tại Điều 124 Bộ luật hình sự 2015 thì phải chịu trách nhiệm hình sự về tội “giết con mới đẻ”. Khoản 1 Điều 12 Bộ luật Hình sự quy định: “Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác”. Như vậy, nếu người này đã đủ 16 tuổi và thuộc trường hợp do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi thì bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Giết hoặc vứt con mới đẻ theo điều 124 Bộ luật Hình sự 2015 và bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm; dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Trường hợp 2: Người này chưa đủ 16 tuổi và thuộc trường hợp quy định tại Điều 124 thì không phải chịu trách nhiệm hình sự. Căn cứ theo khoản 2 Điều 12 bộ luật Hình sự 2015 thì tội “giết con mới đẻ” hông thuộc các trường hợp được liệt kê tại khoản 2 Điều 12 do đó không phải chịu trách nhiệm hình sự. Trường hợp 3: Nếu việc giết con mới đẻ không thuộc các trường hợp quy định tại Điều 124 Bộ luật Hình sự thì dù người này đủ 16 tuổi hay chưa đủ 16 tuổi đều phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người và chịu mức hình phạt cao nhất là 20 năm. Như vậy, cần căn cứ theo độ tuổi cũng như theo hoàn cảnh của hành vi để truy cứu trách nhiệm hình sự cũng như mức hình phạt phù hợp đối với người mẹ 16 tuổi giết con mới đẻ.
Vụ trẻ sơ sinh rơi từ chung cư cao tầng ở Hà Nội: có phải tội giết hoặc vứt con mới đẻ không?
Như thông tin nhiều báo đã đưa, tối ngày 18/10/2018, tại khu chung cư HH Linh Đàm (Hà Nội), sau khi nghe tiếng hét lớn, nhiều người nhìn thấy một trẻ sơ sinh bị rơi từ tầng cao chung cư xuống sân và tử vong tại chỗ. Vụ việc thương tâm khiến những người chứng kiến không khỏi sốc và bàng hoàng. Hiện cơ quan điều tra đã triệu tập những người có liên quan, bao gồm một sản phụ. Từ diễn biến vụ việc này có thể thấy một vài dấu hiệu của tội giết hoặc vứt con mới đẻ theo Điều 124 BLHS 2015. Theo đó: - Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm. - Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà vứt bỏ con do mình đẻ ra trong 07 ngày tuổi dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc bị phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm. Về chủ thể của tội giết con mới đẻ chỉ có thể là người mẹ. Nếu ai khác thực hiện hành vi này thì đó là tội giết gười (Điều 123 BLHS 2015). Về hoàn cảnh khách quan đặc biệt: là trường hợp sau khi sinh người mẹ mới có thể lâm vào tình trạng tâm sinh lý không bình thường, không có khả năng để nuôi con mình hoặc trong hoàn cảnh khách quan ngặt nghèo khác. Về xác định đâu là con mới đẻ, Điều 124 BLHS 2015 cũng quy định rõ đứa trẻ mới đẻ bị người mẹ giết hoặc vứt bỏ là đứa trẻ sau khi ra đời dài nhất là 07 ngày. Như vậy, từ ngày thứ 08 trở đi, nếu người mẹ giết con mình thì đây không được coi là giết con mới đẻ. Về hành vi khách quan, người mẹ thực hiện một trong 02 hành vi: - Hành vi giết như bóp cổ, bóp mũi, bỏ đói cho đến chết,… - Hành vi vứt bỏ như bỏ đứa trẻ vào rừng sâu, thùng rác,… dẫn đến chết. Hậu quả của hành vi là đứa chết. Về yếu tố lỗi: người thực hiện hành vi phạm tội với lỗi cố ý. Tuy nhiên trong vụ việc này, vẫn còn nhiều tình tiết chưa được làm rõ như: người ném trẻ sơ sinh có phải là mẹ đứa bé không, đứa bé có phải sinh ra trong vòng 07 ngày hay không, đặc biệt đứa bé đã chết trước khi bị ném hay sau khi bị ném mới chết,… nên việc xác định tội phạm lúc này còn chờ vào kết quả của cơ quan điều tra. Theo bạn, hành vi trên có phải tội giết con mới đẻ hay không?
Ranh giới giữa “con mới đẻ” và “trẻ em”
Điều 94 Bộ luật Hình sự quy định về tội Giết con mới đẻ, theo đó: “Người mẹ nào do ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu hoặc trong hoàn cảnh khách quan đặc biệt mà giết con mới đẻ hoặc vứt bỏ đứa trẻ đó dẫn đến hậu quả đứa trẻ chết, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm”. Vậy như thế nào là “con mới đẻ”? Xác định ranh giới giữa “con mới đẻ” và “trẻ em” là vô cùng quan trọng và ảnh hưởng đến hậu quả pháp lý sau này. Nếu là giết con mới đẻ thì hình phạt tối đa chỉ là 2 năm tù, còn giết trẻ em thì hình phạt tối đa lên đến tử hình. Theo Nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ về việc hướng dẫn áp dụng một số quy định trong phần các tội phạm của Bộ luật Hình ngày 29/11/1986 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân Tối cao thì con mới đẻ là đứa trẻ mới sinh ra trong bảy ngày trở lại. Nghĩa là, qua ngày thứ tám thì hành vi mẹ giết con sẽ cấu thành tội giết người theo khoản 1 điều 93 Bộ luật Hình sự. Mặt khác, không phải trường hợp nào mẹ giết con trong bảy ngày trở lại cũng chỉ bị truy tố theo Điều 94 với Tội giết con mới đẻ mà phải thỏa yếu tố: Người mẹ này chịu ảnh hưởng nặng nề của tư tưởng lạc hậu (như: khiếp sợ trước dư luận chê bai về việc mang thai và đẻ con ngoài giá thú, hoặc trước dư lận khắc nghiệt của nhà chồng cho đẻ con gái là tai họa v.v…) hoặc bị hoàn cảnh khác quan đặc biệt chi phối (như: đứa trẻ sinh ra có dị dạng…).
