Có được cấp phép hoạt động Công ty thám tử
Hiện nay, công ty thám tử có được cấp phép hoạt động không? Thủ tục cấp giấy phép để hoạt động kinh doanh ngành nghề này như thế nào? 1. Ngành nghề thám tử thuộc mã ngành kinh tế nào? Theo Quyết định 27/2018/QĐ-TTg về Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ ban hành thì có quy định về mã ngành nghề sau: 803 - 8030 - 80300: Dịch vụ điều tra Nhóm này gồm: Dịch vụ điều tra và thám tử. Các hoạt động của tất cả các thám tử tư nhân, thuộc các loại khách hàng hoặc mục đích điều tra đều nằm trong nhóm này. => Theo đó, Dịch vụ điều tra và thám tử cũng thuộc Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam. Sau khi rà soát tại Luật Đầu tư 2020 thì ngành nghề này không thuộc ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh theo Điều 6 Luật Đầu tư 2020, cũng không thuộc ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo Điều 7 và Phụ lục IV Luật Đầu tư 2020; đồng thời cũng không thuộc danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự theo Nghị định 96/2016/NĐ-CP. 2. Thủ tục thành lập công ty kinh doanh dịch vụ thám tử Để thành lập công ty để kinh doanh dịch vụ thám tử thì tiến hành đăng ký thành lập doanh nghiệp với mã ngành nghề cấp bốn là 8030 để tiến hành hoạt động kinh doanh. Về loại hình của doanh nghiệp thì có thể lựa chọn một trong các loại hình trong Luật Doanh nghiệp 2020 đã quy định như: công ty TNHH (MTV hoặc 2TV trở lên), công ty CP, công ty HD, DNTN. Đơn cử hồ sơ, thủ tục thành lập công ty với loại hình công ty TNHH như sau: * Trình tự thực hiện: Trường hợp đăng ký trực tiếp hoặc qua dịch vụ bưu chính - Người nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp theo quy định tại Nghị định số 01/2021/NĐ-CP nộp hồ sơ tại Phòng Đăng ký kinh doanh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. - Sau khi tiếp nhận hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, Phòng Đăng ký kinh doanh trao Giấy biên nhận về việc nhận hồ sơ cho người nộp hồ sơ. Phòng Đăng ký kinh doanh cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ. - Trường hợp hồ sơ chưa hợp lệ hoặc tên doanh nghiệp yêu cầu đăng ký không đúng theo quy định, Phòng Đăng ký kinh doanh sẽ thông báo bằng văn bản nội dung cần sửa đổi, bổ sung cho người thành lập doanh nghiệp hoặc doanh nghiệp trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận hồ sơ. Trường hợp đăng ký qua mạng điện tử sử dụng chữ ký số công cộng - Người nộp hồ sơ kê khai thông tin, tải văn bản điện tử, ký xác thực hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử và thanh toán phí, lệ phí đăng ký doanh nghiệp theo quy trình trên cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp (https://dangkykinhdoanh.gov.vn). - Sau khi hoàn thành việc gửi hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, người nộp hồ sơ sẽ nhận được Giấy biên nhận hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử. - Trường hợp hồ sơ đủ điều kiện cấp đăng ký doanh nghiệp, Phòng Đăng ký kinh doanh thực hiện cấp đăng ký doanh nghiệp và thông báo cho doanh nghiệp về việc cấp đăng ký doanh nghiệp. Trường hợp hồ sơ chưa đủ điều kiện cấp đăng ký doanh nghiệp, Phòng Đăng ký kinh doanh gửi thông báo qua mạng thông tin điện tử cho doanh nghiệp để yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ Trường hợp đăng ký qua mạng điện tử sử dụng Tài khoản đăng ký kinh doanh - Người nộp hồ sơ sử dụng Tài khoản đăng ký kinh doanh để kê khai thông tin, tải văn bản điện tử và ký xác thực hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử và thanh toán phí, lệ phí đăng ký doanh nghiệp theo quy trình trên cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp (https://dangkykinhdoanh.gov.vn) . Trường hợp ủy quyền thực hiện thủ tục đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử sử dụng Tài khoản đăng ký kinh doanh, văn bản ủy quyền phải có thông tin liên hệ của người ủy quyền để xác thực việc nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử. - Sau khi hoàn thành việc gửi hồ sơ đăng ký, người nộp hồ sơ sẽ nhận được Giấy biên nhận hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử. - Phòng Đăng ký kinh doanh cấp đăng ký doanh nghiệp cho doanh nghiệp trong trường hợp hồ sơ đủ điều kiện và thông báo cho doanh nghiệp về việc cấp đăng ký doanh nghiệp. Trường hợp hồ sơ chưa đủ điều kiện, Phòng Đăng ký kinh doanh gửi thông báo qua mạng thông tin điện tử cho doanh nghiệp để yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ. Công bố nội dung đăng ký doanh nghiệp - Việc đề nghị công bố nội dung đăng ký doanh nghiệp được thực hiện tại thời điểm doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp. Nội dung công bố bao gồm các nội dung Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và thông tin về ngành, nghề kinh doanh. * Thành phần hồ sơ: - Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp theo Phụ lục I-3 được ban hành kèm theo Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT - Điều lệ công ty - Danh sách thành viên theo Phụ lục I-6 được ban hành kèm theo Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT - Bản sao Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp - Bản sao Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với thành viên công ty; Giấy tờ pháp lý của tổ chức đối với thành viên; Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo ủy quyền của thành viên và văn bản cử người đại diện theo ủy quyền; Đối với thành viên là tổ chức nước ngoài thì bản sao giấy tờ pháp lý của tổ chức phải được hợp pháp hóa lãnh sự theo Phụ lục I-10 được ban hành kèm theo Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT - Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với trường hợp doanh nghiệp được thành lập hoặc tham gia thành lập bởi nhà đầu tư nước ngoài hoặc tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài theo quy định tại Luật Đầu tư và các văn bản hướng dẫn thi hành 3. Một số lưu ý khi kinh doanh dịch vụ thám tử Tuy nhiên việc điều tra, theo dõi của thám tử vẫn phải tuân thủ theo quy định về các quyền theo quy định tại Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015 về quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, cụ thể như sau: - Đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. - Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý, việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến bí mật gia đình phải được các thành viên gia đình đồng ý, trừ trường hợp luật có quy định khác. - Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật. Việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp luật quy định. - Các bên trong hợp đồng không được tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của nhau mà mình đã biết được trong quá trình xác lập, thực hiện hợp đồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. => Theo đó, khi hoạt động kinh doanh dịch vụ thám tử, điều tra, theo dõi thám tử tư cần tuân thủ quy định về quyền đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình theo đúng quy định pháp luật như trên. Như vậy, mặc dù ngành nghề dịch vụ điều tra và thám tử cũng thuộc Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam nhưng để kinh doanh điều tra như thế nào để không vi phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình thì chưa có quy định thể hơn, do vậy hiện nay việc kinh doanh dịch vụ này cũng còn một số bất cập nhất định mặc dù pháp luật không có quy định cấm hay đặt điều kiện khi hoạt động.
Những vấn đề pháp lý về nghề "thám tử tư"
Khi nhắc đến “thám tử tư” người ta thường nghĩ ngay đến Sherlock Holmes hay Edogawa Conan… nhưng thực tế nghề thám tử ngoài đời thực không hề giống trong truyện. Ở Việt Nam, đây là một ngành nghề hoàn toàn mới lạ bởi trước khi Luật doanh nghiệp 2014 và Luật đầu tư 2014 ra đời và có hiệu lực. Nghề “thám tử tư” mà một ngành nghề kinh doanh bị cấm, bởi quan điểm chi có cơ quan nhà nước mới được tiến hành hoạt động điều tra. “Doanh nghiệp được kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm”. Và theo danh mục này, thì nghề thám tử tư chính thức được “mở cửa”. Vì đây là ngành nghề mới nên sẽ có nhiều cái “lạ”. Nên mình dạo một vòng một số quốc gia cho phép kinh doanh ngành nghề này, nghề thám tử tư hoạt động như thế nào. 1. Nghề thám tử ở Mỹ Ở Mỹ, luật pháp ở hầu hết các bang đều cho phép hoạt động điều tra tư nhân (thám tử tư). Điển hình là Bang Georgia, nghề thám tử tư có một cơ quan chuyên trách cấp bang nhằm điể phối và quản lý. Đứng đầu tổ chức này là người do Thống đốc Bang bổ nhiệm. Tất cả các vấn đề liên quan đến hoạt động thám tử như giải quyết khiếu nại, tố cáo… quản lý hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thám tử. Để đăng ký kinh doanh ngành nghề này phải đáp ứng được 03 điều kiện và được kiểm tra rất gắt gao. 03 điều kiện đó là: - Không tiền án, tiền sự, - Không có tên trong danh sách nợ xấu - Có kinh nghiệm công việc điều tra. (ở đây là kinh nghiệm trong công việc như làm cảnh sát, làm ở các công ty thám tử khác…) Tùy từng bang mà điều kiện về “thâm niên” sẽ khác nhau. Không có giới hạn đối tượng khách hàng trong ngành nghề thám tử, tuy nhiên theo thống kê, ở Mỹ, đối tác của các công ty thám tử thường là những ngân hàng, các doanh nghiệp bảo hiểm, các luật sư… 2. Nghề thám tử ở Nga Ở Nga, nghề thám thử chủ yếu phục vụ cho giới “phụ huynh” nhằm theo dõi con cái mình. Bao gồm những việc như, con cái chi tiêu tiền của cha mẹ vào mục đích gì, đi chơi với ai, bạn trai/gái của con mình là người như thế nào… Phí dịch vụ này ở Nga rất đắt đỏ nên dịch vụ thám tử tư không dành cho người nghèo ở Nga. Pháp luật Nga cấm hành vi thu thập thông tin đời tư của các cá nhân tuy nhiên công việc của các thám tử có một cách lách luật khéo léo với lý do là họ đang thu thập những hành vi sai trái, có dấu hiệu phạm pháp nên không vi phạm pháp luật. 3. Nghề thám tử ở Pháp Tại Pháp, nghề thám tử cũng là một nghề có thu nhập khá cao. Đối tượng phục vụ của các công ty thám tử ở nước này phần lớn là các đương sự đang tranh chấp tại tòa cần chứng cứ để giành phần lợi về cho mình, và vợ/chồng theo dõi việc ngoại tình của nửa kia. Những điều kiện hoạt động của ngành nghề này cũng được đặt ra khá gắt gao, tuy không giống như luật Pháp Mỹ về điều kiện về thâm niên kinh nghiệm, nhưng ở phần điều kiện về trang thiết bị, nghiệp vụ đào tạo ở Pháp được chú trọng. (Ở Pháp có trường đào tạo nghiệp vụ thám tử) 4. Việt Nam Quay về Việt Nam, thực tế ngay cả khi nghề thám tử là ngành nghề bị cấm kinh doanh thì các doanh nghiệp hoạt động “chui” nghề này cũng mọc ra như nấm vì nhu cầu của xã hội ngày càng nhiều. Sau khi Luật doanh nghiệp và Luật đầu tư 2014 ra đời, mở cửa cho các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh tự do hơn. Tuy nhiên trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện ban hành kèm Luật đầu tư lại không có hoạt động này. Không biết đây có phải là thiếu sót hay là ý đồ của các nhà làm luật có mục đích gì khác. Ở các nước tiêu biểu như mình kể trên, để kinh doanh ngành nghề này, những người thám tử phải đạt một trình độ nhất định về nghiệp vụ, các doanh nghiệp phải đáp ứng được các điều kiện về tính bảo mật, tài chính… Còn ở Việt Nam thời điểm hiện tại chưa có quy định về điều kiện hoạt động ngành nghề này. Chỉ cần gõ từ khóa tìm kiếm “thám tử tư” là hiện ra rất nhiều website của các công ty thám tử, người có nhu cầu tha hồ lựa chọn. Nếu không quy định về điều kiện kinh doanh của ngành nghề này, người có nhu cầu sử dụng dịch vụ sẽ có rủi ro rất lớn về chất lượng dịch vụ, mức độ uy tín của các nơi mà họ tin dùng. Để đảm bảo cho môi trường kinh doanh thật sự “sạch” và lành mạnh, thiết nghĩ quy định về điều kiện kinh doanh nghề thám tử tư cần thiết phải ban hành trong tương lai.
Có được cấp phép hoạt động Công ty thám tử
Hiện nay, công ty thám tử có được cấp phép hoạt động không? Thủ tục cấp giấy phép để hoạt động kinh doanh ngành nghề này như thế nào? 1. Ngành nghề thám tử thuộc mã ngành kinh tế nào? Theo Quyết định 27/2018/QĐ-TTg về Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ ban hành thì có quy định về mã ngành nghề sau: 803 - 8030 - 80300: Dịch vụ điều tra Nhóm này gồm: Dịch vụ điều tra và thám tử. Các hoạt động của tất cả các thám tử tư nhân, thuộc các loại khách hàng hoặc mục đích điều tra đều nằm trong nhóm này. => Theo đó, Dịch vụ điều tra và thám tử cũng thuộc Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam. Sau khi rà soát tại Luật Đầu tư 2020 thì ngành nghề này không thuộc ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh theo Điều 6 Luật Đầu tư 2020, cũng không thuộc ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện theo Điều 7 và Phụ lục IV Luật Đầu tư 2020; đồng thời cũng không thuộc danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện về an ninh, trật tự theo Nghị định 96/2016/NĐ-CP. 2. Thủ tục thành lập công ty kinh doanh dịch vụ thám tử Để thành lập công ty để kinh doanh dịch vụ thám tử thì tiến hành đăng ký thành lập doanh nghiệp với mã ngành nghề cấp bốn là 8030 để tiến hành hoạt động kinh doanh. Về loại hình của doanh nghiệp thì có thể lựa chọn một trong các loại hình trong Luật Doanh nghiệp 2020 đã quy định như: công ty TNHH (MTV hoặc 2TV trở lên), công ty CP, công ty HD, DNTN. Đơn cử hồ sơ, thủ tục thành lập công ty với loại hình công ty TNHH như sau: * Trình tự thực hiện: Trường hợp đăng ký trực tiếp hoặc qua dịch vụ bưu chính - Người nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp theo quy định tại Nghị định số 01/2021/NĐ-CP nộp hồ sơ tại Phòng Đăng ký kinh doanh nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính. - Sau khi tiếp nhận hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, Phòng Đăng ký kinh doanh trao Giấy biên nhận về việc nhận hồ sơ cho người nộp hồ sơ. Phòng Đăng ký kinh doanh cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ. - Trường hợp hồ sơ chưa hợp lệ hoặc tên doanh nghiệp yêu cầu đăng ký không đúng theo quy định, Phòng Đăng ký kinh doanh sẽ thông báo bằng văn bản nội dung cần sửa đổi, bổ sung cho người thành lập doanh nghiệp hoặc doanh nghiệp trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận hồ sơ. Trường hợp đăng ký qua mạng điện tử sử dụng chữ ký số công cộng - Người nộp hồ sơ kê khai thông tin, tải văn bản điện tử, ký xác thực hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử và thanh toán phí, lệ phí đăng ký doanh nghiệp theo quy trình trên cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp (https://dangkykinhdoanh.gov.vn). - Sau khi hoàn thành việc gửi hồ sơ đăng ký doanh nghiệp, người nộp hồ sơ sẽ nhận được Giấy biên nhận hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử. - Trường hợp hồ sơ đủ điều kiện cấp đăng ký doanh nghiệp, Phòng Đăng ký kinh doanh thực hiện cấp đăng ký doanh nghiệp và thông báo cho doanh nghiệp về việc cấp đăng ký doanh nghiệp. Trường hợp hồ sơ chưa đủ điều kiện cấp đăng ký doanh nghiệp, Phòng Đăng ký kinh doanh gửi thông báo qua mạng thông tin điện tử cho doanh nghiệp để yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ Trường hợp đăng ký qua mạng điện tử sử dụng Tài khoản đăng ký kinh doanh - Người nộp hồ sơ sử dụng Tài khoản đăng ký kinh doanh để kê khai thông tin, tải văn bản điện tử và ký xác thực hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử và thanh toán phí, lệ phí đăng ký doanh nghiệp theo quy trình trên cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp (https://dangkykinhdoanh.gov.vn) . Trường hợp ủy quyền thực hiện thủ tục đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử sử dụng Tài khoản đăng ký kinh doanh, văn bản ủy quyền phải có thông tin liên hệ của người ủy quyền để xác thực việc nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử. - Sau khi hoàn thành việc gửi hồ sơ đăng ký, người nộp hồ sơ sẽ nhận được Giấy biên nhận hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng thông tin điện tử. - Phòng Đăng ký kinh doanh cấp đăng ký doanh nghiệp cho doanh nghiệp trong trường hợp hồ sơ đủ điều kiện và thông báo cho doanh nghiệp về việc cấp đăng ký doanh nghiệp. Trường hợp hồ sơ chưa đủ điều kiện, Phòng Đăng ký kinh doanh gửi thông báo qua mạng thông tin điện tử cho doanh nghiệp để yêu cầu sửa đổi, bổ sung hồ sơ. Công bố nội dung đăng ký doanh nghiệp - Việc đề nghị công bố nội dung đăng ký doanh nghiệp được thực hiện tại thời điểm doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký doanh nghiệp. Nội dung công bố bao gồm các nội dung Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và thông tin về ngành, nghề kinh doanh. * Thành phần hồ sơ: - Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp theo Phụ lục I-3 được ban hành kèm theo Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT - Điều lệ công ty - Danh sách thành viên theo Phụ lục I-6 được ban hành kèm theo Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT - Bản sao Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp - Bản sao Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với thành viên công ty; Giấy tờ pháp lý của tổ chức đối với thành viên; Giấy tờ pháp lý của cá nhân đối với người đại diện theo ủy quyền của thành viên và văn bản cử người đại diện theo ủy quyền; Đối với thành viên là tổ chức nước ngoài thì bản sao giấy tờ pháp lý của tổ chức phải được hợp pháp hóa lãnh sự theo Phụ lục I-10 được ban hành kèm theo Thông tư 01/2021/TT-BKHĐT - Bản sao Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đối với trường hợp doanh nghiệp được thành lập hoặc tham gia thành lập bởi nhà đầu tư nước ngoài hoặc tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài theo quy định tại Luật Đầu tư và các văn bản hướng dẫn thi hành 3. Một số lưu ý khi kinh doanh dịch vụ thám tử Tuy nhiên việc điều tra, theo dõi của thám tử vẫn phải tuân thủ theo quy định về các quyền theo quy định tại Điều 38 Bộ luật Dân sự 2015 về quyền về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, cụ thể như sau: - Đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. - Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến đời sống riêng tư, bí mật cá nhân phải được người đó đồng ý, việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin liên quan đến bí mật gia đình phải được các thành viên gia đình đồng ý, trừ trường hợp luật có quy định khác. - Thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của cá nhân được bảo đảm an toàn và bí mật. Việc bóc mở, kiểm soát, thu giữ thư tín, điện thoại, điện tín, cơ sở dữ liệu điện tử và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác chỉ được thực hiện trong trường hợp luật quy định. - Các bên trong hợp đồng không được tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình của nhau mà mình đã biết được trong quá trình xác lập, thực hiện hợp đồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. => Theo đó, khi hoạt động kinh doanh dịch vụ thám tử, điều tra, theo dõi thám tử tư cần tuân thủ quy định về quyền đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình theo đúng quy định pháp luật như trên. Như vậy, mặc dù ngành nghề dịch vụ điều tra và thám tử cũng thuộc Hệ thống ngành kinh tế Việt Nam nhưng để kinh doanh điều tra như thế nào để không vi phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình thì chưa có quy định thể hơn, do vậy hiện nay việc kinh doanh dịch vụ này cũng còn một số bất cập nhất định mặc dù pháp luật không có quy định cấm hay đặt điều kiện khi hoạt động.
Những vấn đề pháp lý về nghề "thám tử tư"
Khi nhắc đến “thám tử tư” người ta thường nghĩ ngay đến Sherlock Holmes hay Edogawa Conan… nhưng thực tế nghề thám tử ngoài đời thực không hề giống trong truyện. Ở Việt Nam, đây là một ngành nghề hoàn toàn mới lạ bởi trước khi Luật doanh nghiệp 2014 và Luật đầu tư 2014 ra đời và có hiệu lực. Nghề “thám tử tư” mà một ngành nghề kinh doanh bị cấm, bởi quan điểm chi có cơ quan nhà nước mới được tiến hành hoạt động điều tra. “Doanh nghiệp được kinh doanh những ngành nghề mà pháp luật không cấm”. Và theo danh mục này, thì nghề thám tử tư chính thức được “mở cửa”. Vì đây là ngành nghề mới nên sẽ có nhiều cái “lạ”. Nên mình dạo một vòng một số quốc gia cho phép kinh doanh ngành nghề này, nghề thám tử tư hoạt động như thế nào. 1. Nghề thám tử ở Mỹ Ở Mỹ, luật pháp ở hầu hết các bang đều cho phép hoạt động điều tra tư nhân (thám tử tư). Điển hình là Bang Georgia, nghề thám tử tư có một cơ quan chuyên trách cấp bang nhằm điể phối và quản lý. Đứng đầu tổ chức này là người do Thống đốc Bang bổ nhiệm. Tất cả các vấn đề liên quan đến hoạt động thám tử như giải quyết khiếu nại, tố cáo… quản lý hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thám tử. Để đăng ký kinh doanh ngành nghề này phải đáp ứng được 03 điều kiện và được kiểm tra rất gắt gao. 03 điều kiện đó là: - Không tiền án, tiền sự, - Không có tên trong danh sách nợ xấu - Có kinh nghiệm công việc điều tra. (ở đây là kinh nghiệm trong công việc như làm cảnh sát, làm ở các công ty thám tử khác…) Tùy từng bang mà điều kiện về “thâm niên” sẽ khác nhau. Không có giới hạn đối tượng khách hàng trong ngành nghề thám tử, tuy nhiên theo thống kê, ở Mỹ, đối tác của các công ty thám tử thường là những ngân hàng, các doanh nghiệp bảo hiểm, các luật sư… 2. Nghề thám tử ở Nga Ở Nga, nghề thám thử chủ yếu phục vụ cho giới “phụ huynh” nhằm theo dõi con cái mình. Bao gồm những việc như, con cái chi tiêu tiền của cha mẹ vào mục đích gì, đi chơi với ai, bạn trai/gái của con mình là người như thế nào… Phí dịch vụ này ở Nga rất đắt đỏ nên dịch vụ thám tử tư không dành cho người nghèo ở Nga. Pháp luật Nga cấm hành vi thu thập thông tin đời tư của các cá nhân tuy nhiên công việc của các thám tử có một cách lách luật khéo léo với lý do là họ đang thu thập những hành vi sai trái, có dấu hiệu phạm pháp nên không vi phạm pháp luật. 3. Nghề thám tử ở Pháp Tại Pháp, nghề thám tử cũng là một nghề có thu nhập khá cao. Đối tượng phục vụ của các công ty thám tử ở nước này phần lớn là các đương sự đang tranh chấp tại tòa cần chứng cứ để giành phần lợi về cho mình, và vợ/chồng theo dõi việc ngoại tình của nửa kia. Những điều kiện hoạt động của ngành nghề này cũng được đặt ra khá gắt gao, tuy không giống như luật Pháp Mỹ về điều kiện về thâm niên kinh nghiệm, nhưng ở phần điều kiện về trang thiết bị, nghiệp vụ đào tạo ở Pháp được chú trọng. (Ở Pháp có trường đào tạo nghiệp vụ thám tử) 4. Việt Nam Quay về Việt Nam, thực tế ngay cả khi nghề thám tử là ngành nghề bị cấm kinh doanh thì các doanh nghiệp hoạt động “chui” nghề này cũng mọc ra như nấm vì nhu cầu của xã hội ngày càng nhiều. Sau khi Luật doanh nghiệp và Luật đầu tư 2014 ra đời, mở cửa cho các doanh nghiệp hoạt động kinh doanh tự do hơn. Tuy nhiên trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện ban hành kèm Luật đầu tư lại không có hoạt động này. Không biết đây có phải là thiếu sót hay là ý đồ của các nhà làm luật có mục đích gì khác. Ở các nước tiêu biểu như mình kể trên, để kinh doanh ngành nghề này, những người thám tử phải đạt một trình độ nhất định về nghiệp vụ, các doanh nghiệp phải đáp ứng được các điều kiện về tính bảo mật, tài chính… Còn ở Việt Nam thời điểm hiện tại chưa có quy định về điều kiện hoạt động ngành nghề này. Chỉ cần gõ từ khóa tìm kiếm “thám tử tư” là hiện ra rất nhiều website của các công ty thám tử, người có nhu cầu tha hồ lựa chọn. Nếu không quy định về điều kiện kinh doanh của ngành nghề này, người có nhu cầu sử dụng dịch vụ sẽ có rủi ro rất lớn về chất lượng dịch vụ, mức độ uy tín của các nơi mà họ tin dùng. Để đảm bảo cho môi trường kinh doanh thật sự “sạch” và lành mạnh, thiết nghĩ quy định về điều kiện kinh doanh nghề thám tử tư cần thiết phải ban hành trong tương lai.
