Nhiều ngày qua, cái tên Luật đặc khu (tên gọi đầy đủ là Luật Đơn Vị Hành Chính - Kinh Tế Đặc Biệt) đang trở thành đề tài nóng, những ý kiến xung quanh việc phản đối xây dựng đặc khu khiến dư luận nhiều phần hoang mang. Có người không ngần ngại gọi đạo luật này là đạo luật tô giới, đạo luật bán nước.

Tuy nhiên, khi tiếp xúc với một văn bản pháp luật cần phải hiểu rõ bản chất những quy định của nó. Mình xin chia sẽ một vài điều sau đây để hiểu rõ hơn về Đặc khu:

1. Đặc khu không phải là tô giới như một vài người đã tung tin

Nhiều người lấy ví dụ "tô giới" Hong Kong 99 năm. Con số 99 cũng khá khiêu khích dư luận, bởi thời hạn 99 năm là thời hạn thuê đất dài nhất, sau vĩnh viễn

Tuy nhiên, tô giới 99 năm rất khác so với thuê đất 99 năm. Theo luật quốc tế, một Tô giới là một phần đất nằm trong một quốc gia có chủ quyền nhưng bị một thực thể khác quản lý. Thường thường là một cường quốc thực dân hay một thế lực nào đó được cường quốc thực dân hậu thuẫn như trong trường hợp các công ty mậu dịch thực dân.

Nói đến Hồng Kong, sở dĩ Hong Kong được gọi là tô giới vì nó bị "nhượng" cho Anh Quốc theo Hiệp Ước Nam Kinh. Anh Quốc không "thuê" Hong Kong (họ chỉ thuê Tân Giới mà không trả tiền thuê trong 99 năm), Anh Quốc được Trung Quốc cắt đất giao Hong Kong cho. Tức là kể từ ngày được nhượng, Hong Kong trở thành "thuộc địa" của Anh Quốc. Là thuộc địa nghĩa là người Hong Kong phải tuân theo pháp luật Anh, chịu sự đô hộ của người Anh, không liên quan gì đến Trung Quốc. Chỉ đến khi thời hạn thuê Tân Giới sắp kết thúc thì Trung Quốc mới tiến hành đàm phán để Anh Quốc trao trả chủ quyền của Hong Kong và Cửu Long cho Trung Quốc.

Còn thuê đất thì hoàn toàn khác. Thuê đất thì cho dù là 10 năm hay 100 năm hay 1000 năm thì đất đó vẫn là của chủ cho thuê. Người thuê đất phải trả tiền thuê đất cho chủ đất. Luật Đất Đai từ lâu đã có hình thức thuê đất.

Trong Luật Đặc Khu, người ta quy định rất rõ bộ máy hành chính quản lý đặc khu. Không ở đâu và không quy định nào cho thấy nhà đầu tư, hay người thuê đất có quyền bổ nhiệm, hay có quyền áp đặc luật lệ, hay có quyền sử dụng tiền tệ riêng của mình trên khu đất mình thuê.

Luật đặc khu tuy quy định rất mở nhiều vấn đề, nhưng vấn đề chủ quyền là khá rõ ràng.

"Điều 58. Tổ chức đặc khu

1. Đặc khu Vân Đồn trực thuộc tỉnh Quảng Ninh; đặc khu Bắc Vân Phong trực thuộc tỉnh Khánh Hòa; đặc khu Phú Quốc trực thuộc tỉnh Kiên Giang.

2. Địa giới hành chính, diện tích tự nhiên, quy mô dân số của các đặc khu Vân Đồn, Bắc Vân Phong, Phú Quốc do Quốc hội quyết định khi thành lập các đặc khu.

3. Đặc khu có các khu hành chính được xác định theo ranh giới địa lý."

"Điều 59. Tổ chức chính quyền địa phương ở đặc khu

1. Chính quyền địa phương ở đặc khu gồm có Hội đồng nhân dân đặc khu và Ủy ban nhân dân đặc khu.

2. Chính quyền địa phương ở đặc khu thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương ở thành phố thuộc tỉnh và ở phường theo quy định của pháp luật có liên quan và nhiệm vụ, quyền hạn quy định tại Luật này.

3. Nguyên tắc tổ chức, phương thức hoạt động của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân ở đặc khu thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật này, bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với đặc điểm của đặc khu."

(Luật đơn vị hành chính, kinh tế đặc biệt)

2. Về thời hạn thuê đất 99 năm

Căn cứ vào quy mô, tính chất của dự án đầu tư và đề xuất của nhà đầu tư, Chủ tịch Ủy ban nhân dân đặc khu quyết định thời hạn sử dụng đất để sản xuất, kinh doanh tại đặc khu không quá 70 năm; trường hợp đặc biệt, thời hạn sử dụng đất có thể dài hơn nhưng không quá 99 năm do Thủ tướng Chính phủ quyết định.

Cấn phải nhìn nhận khách quan, thời hạn 99 năm không phải là mặc định. Thời hạn này chỉ áp dụng trong trường hợp đặc biệt và phải do Thủ tướng quyết định.

Thời hạn thuê đất ở đặc khu khá dài (dài hơn quy định về thuê đất ở Luật đất đai, đơn giản vì đây là đặc khu)

Nhiều người quan ngại rằng thời gian đó quá dài (dài hơn tuổi thọ trung bình của con người). Khiến cho người thuê đất quên rằng đó là đất thuê. Mà người cho thuê cũng không còn ở vị trí đó để đòi lại. Tuy nhiên, cho thuê 99 năm không phải là chỉ dấu của sự nhượng địa, miễn là nó không cho thuê luôn cả quyền tài phán và chủ quyền với vùng đất đó

Có thể nhìn thấy, với thời hạn thuê đất như trên có thể thúc đẩy các nhà đầu tư tập trung nguồn vốn vào đặc khu (là một lợi thế cho các nhà đầu tư trong nước và cả nước ngoài)

3. Quy định cho tòa án nước ngoài xét xử vụ án liên quan đến nhà đầu tư nước ngoài trong đặc khu

Điều đầu tiên cần thấy rằng, việc tòa nước ngoài có thẩm quyền với vụ án ở Việt Nam không phải là khái niệm mới. Bộ luật dân sự đã có quy định về việc này

Luật đặc khu quy định rõ:

- Bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài, Trọng tài quốc tế, Trọng tài do các bên tranh chấp thỏa thuận thành lập được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam phù hợp với quy định của pháp luật về tố tụng dân sự, điều ước quốc tế.

- Việc công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, phán quyết của Trọng tài nước ngoài, Trọng tài quốc tế, Trọng tài do các bên tranh chấp thỏa thuận thành lậpkhông được gây phương hại đến quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng theo quy định của luật và không được trái với những nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự Việt Nam.

- Việc thi hành bản án , quyết định dân sự của Tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài, trọng tài quốc tế phải thông qua cơ quan thi hành án của Việt Nam được tổ chức tại đặc khu

Từ những điều trên, hi vọng các bạn có sự hiểu biết đúng hơn về việc tổ chức đặc khu và các quy định áp dụng tại đặc khu.

Hơn hết, thay vì thể hiện lòng yêu nước bằng cách hô hào phản đối luật đặc khu. Vẫn có hai dự thảo luật khủng khiếp hơn cần chúng ta để ý đến là Luật phòng chống tham nhũng và Luật an ninh mạng