Về nguyên tắc chung, mức lương lao động được người lao động và người sử dụng lao động thiết lập trên cơ sở thỏa thuận. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp không dựng thang lương, bảng lương thì thường người sử dụng lao động sẽ không bao giờ trả lương đúng đắn, đầy đủ cho người lao động. Theo đó, việc xây dựng thang lương, bảng lương trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước là một tất yếu khách quan của hệ thống chính sách tiền lương nhằm đảm bảo lợi ích chính đáng, hợp pháp của người lao động; đảm bảo nguồn thu đúng luật định của bảo hiểm xã hội, là công cụ quản lý lao động có hiệu quả của người sử dụng lao động trong các doanh nghiệp và cũng là cơ sở, là yêu cầu của việc quản lý nhà nước về lao động ở từng địa phương.

Theo quy định tại Bộ Luật lao động (BLLĐ) 2012 người sử dụng lao động có trách nhiệm xây dựng thang lương, bảng lương, định mức lao động làm cơ sở để tuyển dụng, sử dụng lao động, thỏa thuận mức lương ghi trong hợp đồng lao động và trả lương cho người lao động. Từ đó nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Tuy nhiên, việc xây dựng thang bảng lương được thực hiện theo những nguyên tắc mà pháp luật quy định, cụ thể theo Điều 93 BLLĐ 2012 và được hướng dẫn chi tiết tại Điều 7 Nghị định 49/2013/NĐ-CP có quy định về nguyên tắc xây dựng thang bảng lương như sau:

– Doanh nghiệp dựa vào tình hình thực tế của mình sẽ tiến hành xây dựng và quyết định thang bảng lương.

– Việc xây dựng thang, bảng lương phải đảm bảo bình đẳng, không phân biệt đối xử về giới tính, dân tộc, màu da, thành phần xã hội, tình trạng hôn nhân, tín ngưỡng, tôn giáo, nhiễm HIV, khuyết tật hoặc vì lý do thành lập, gia nhập, hoạt động công đoàn đối với người lao động và phải xây dựng tiêu chuẩn để xếp lương, điều kiện nâng bậc lương

– Xây dựng sửa đổi, bổ sung thang, bảng lương phải tham khảo ý kiến của ban chấp hành công đoàn cơ sở hoặc ban chấp hành công đoàn cơ sở cấp trên trực tiếp, công khai tại nơi làm việc trước khi thực hiện và phải thông báo tới Phòng lao động thương binh xã hội cấp quận huyện, đối với công ty TNHH do nhà nước chủ sở hữu thì phải báo cho chủ sở hữu, đối với công ty mẹ- tập đoàn kinh tế nhà nước, công ty mẹ của tổng công ty hạng đặc biệt phải thực hiện thông báo tới Bộ Lao động thương binh xã hội.

– Doanh nghiệp thực hiện xây dựng thang bảng lương phải được rà soát sửa đổi, cập nhật cho phù hợp với tình hình thực tế về tổ chức sản xuất lao động và mặt bằng tiền lương trên thị trường lao động.

– Khoảng cách chênh lệch giữa hai bậc lương liền kề ít nhất bằng 5%. Mức lương bậc 1 được xác định như sau:

+ Đối với công việc hoặc chức danh giản đơn nhất trong điều kiện lao động phổ thông thấp nhất phải bằng mức lương tối thiểu vùng.

Mức lương tối thiểu vùng năm 2018 theo quy định tại điều 3 Nghị định 157/2018/NĐ-CP như sau:

Trong đó, danh mục các vùng I, II, III, IV được thực hiện theo Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 157/2018/NĐ-CP.

+ Đối với công việc hoặc chức danh đòi hỏi lao động qua đào tạo, học nghề phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương tối thiểu vùng.

+ Đối với công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 5%; công việc hoặc chức danh có điều kiện lao động đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm phải cao hơn ít nhất 7% so với mức lương của công việc hoặc chức danh có độ phức tạp tương đương, làm việc trong điều kiện lao động bình thường.