Nội dung cơ bản của Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng

Ngày 03/4/2012, Chính phủ đã ban hành Nghị định số24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng (Nghị định 24). Nghị định 24 gồm 7 chương 23 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 25/5/2012. Nghị định 24 được ban hành nhằm khắc phục bất cập của các quy định về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, tạo cơ sở pháp lý để tổ chức lại thị trường vàng theo hướng phát triển ổn định và bền vững, tăng cường quản lý đối với thị trường vàng, khắc phục tình trạng đầu cơ tích trữ, buôn bán trái phép, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Để góp phần làm rõ các nội dung của Nghị định 24, bài viết dưới đây xin trân trọng giới thiệu bạn đọc các nội dung cơ bản của Nghị định quan trọng này. Cụ thể:

1. Về quyền sở hữu vàng: Nghị định 24 khẳng định rõ nguyên tắc ”Quyền sở hữu vàng hợp pháp của tổ chức, cá nhân được công nhận và bảo vệ theo quy định của pháp luật”. Đồng thời, Nghị định 24 cũng khẳng định việc quản lý hoạt động kinh doanh vàng là nhằm phát triển ổn định và bền vững thị trường vàng, bảo đảm hoạt động sản xuất, gia công vàng trang sức, mỹ nghệ phục vụ cho thị trường trong nước và xuất khẩu.

2. Về hoạt động sản xuất vàng miếng: Nghị định 24 khẳng định: ”Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng...” và giao cho NHNN: ”Tổ chức và quản lý sản xuất vàng miếng thông qua việc quyết định hạn mức, thời điểm sản  xuất và phương thức thực hiện sản xuất vàng miếng phù hợp trong từng thời kỳ”. Đồng thời, Nghị định 24 cũng quy định các giấy phép sản xuất vàng miếng do NHNN đã cấp trước đây hết hiệu lực từ ngày 25/5/2012 (ngày Nghị định 24 có hiệu lực).  

Như vậy, Nghị định 24 đã chuyển hoạt động sản xuất vàng miếng thành hoạt động độc quyền Nhà nước và giao cho NHNN tổ chức thực hiện. Các giấy phép sản xuất vàng miếng NHNN đã cấp cho các TCTD, doanh nghiệp kinh doanh vàng trước đây hết hiệu lực. Các quy định này nhằm đảm bảo cho Nhà nước quản lý chặt chẽ nguồn cung vàng miếng, góp phần bình ổn thị trường, đồng thời ngăn chặn việc sản xuất vàng miếng từ nguồn nguyên liệu nhập lậu.

3. Về kinh doanh mua bán vàng miếng: Nghị định 24 quy định hoạt động kinh doanh mua bán vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện, có cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Theo Nghị định 24, để được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh mua bán vàng miếng, các doanh nghiệp phải đáp ứng đủ 5 điều kiện sau đây: (i) Là doanh nghiệp thành lập và hoạt động theo quy định của pháp luật; (ii) Có vốn điều lệ từ 100 tỷ đồng trở lên; (iii) Có kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh mua, bán vàng từ 02 năm trở lên; (iv) Có số thuế đã nộp của hoạt động kinh doanh vàng từ 500 (năm trăm) triệu đồng/năm trở lên trong 2 (hai) năm liên tiếp gần nhất (có xác nhận của cơ quan thuế); (v) Có mạng lưới chi nhánh, địa điểm bán hàng tại Việt Nam từ 3 (ba) tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên.

Các điều kiện để được cấp phép kinh doanh mua bán vàng miếng đối với TCTD bao gồm: (i) Có vốn điều lệ từ 3000 (ba nghìn) tỷ đồng trở lên; (ii) Có đăng ký hoạt động kinh doanh vàng; (iii) Có mạng lưới chi nhánh tại Việt Nam từ 5 (năm) tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trở lên.

Nghị định 24 cũng quy định rõ doanh nghiệp, TCTD hoạt động kinh doanh vàng miếng có trách nhiệm: (i) Chỉ được phép mua, bán các loại vàng miếng của doanh nghiệp, TCTD được NHNN cho phép sản xuất hoặc vàng miếng do NHNN tổ chức sản xuất trong từng thời kỳ; (ii) Không được phép thực hiện kinh doanh vàng miếng thông qua các đại lý ủy nhiệm; (iii) Chấp hành các quy định của pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hoá đơn chứng từ; (iv) Niêm yết công khai tại địa điểm giao dịch về giá mua và giá bán vàng miếng; (v) Có biện pháp và trang thiết bị bảo đảm an toàn trong hoạt động kinh doanh; (vi) Tuân thủ các quy định tại Nghị định 24 và các quy định pháp luật khác có liên quan.

Đồng thời, Nghị định 24 cũng quy định hoạt động mua, bán vàng miếng của các tổ chức, cá nhân chỉ được thực hiện tại các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp được NHNN cấp Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; không sử dụng vàng làm phương tiện thanh toán.

4. Về hoạt động sản xuất, gia công, kinh doanh mua bán vàng trang sức, mỹ nghệ. 

Theo quy định tại Nghị định 24, hoạt động sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ phải được NHNN cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Doanh nghiệp được NHNN cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ phải đáp ứng 2 điều kiện sau: (i) Là doanh nghiệp được thành lập theo quy định của pháp luật, có đăng ký sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ trong Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; (ii) Có địa điểm, cơ sở vật chất và các trang thiết bị cần thiết phục vụ cho hoạt động sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ.

Để kiểm soát chất lượng và hạn chế tình trạng gian lận tuổi vàng, Nghị định 24 quy định doanh nghiệp hoạt động sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ có trách nhiệm: (i) Thực hiện đóng mã ký hiệu và hàm lượng vàng trên sản phẩm, công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng của sản phẩm theo quy định pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về tiêu chuẩn công bố áp dụng và khối lượng sản phẩm đã công bố do doanh nghiệp sản xuất; (ii) Chịu trách nhiệm trước pháp luật về tiêu chuẩn công bố áp dụng và khối lượng sản phẩm do doanh nghiệp thuê gia công; (iii) Chấp hành các quy định của pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hoá đơn, chứng từ; (iv) Có phương án bảo đảm an toàn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, bảo vệ môi trường và phòng chống cháy nổ; (v) Bảo đảm duy trì các điều kiện kinh doanh theo quy định; (vi) Tuân thủ các quy định tại Nghị định 24 và các quy định pháp luật khác có liên quan.

Đối với hoạt động gia công vàng trang sức, mỹ nghệ, nhằm tạo điều kiện cho sự phát triển của các làng nghề trang sức, mỹ nghệ, Nghị định 24 khuyến khích hoạt động gia công vàng trang sức, mỹ nghệ thông qua việc cho phép các cá nhân, hộ gia đình, hợp tác xã và doanh nghiệp được thực hiện hoạt động này theo đăng ký kinh doanh.

Đồng thời, để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh mua bán vàng trang sức, mỹ nghệ, Nghị định 24 quy định hoạt động này là hoạt động kinh doanh có điều kiện nhưng không cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, để bảo đảm an toàn, minh bạch trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp này, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng, giúp tăng cường quản lý chất lượng vàng trên thị trường, Nghị định 24 quy định các doanh nghiệp kinh doanh mua bán vàng trang sức, mỹ nghệ có trách nhiệm: (i) Niêm yết công khai tại địa điểm giao dịch về khối lượng, hàm lượng vàng, giá mua, giá bán các loại sản phẩm vàng trang sức, mỹ nghệ và chịu trách nhiệm trước pháp luật về chất lượng sản phẩm bán ra thị trường; (ii) Chấp hành các quy định của pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hoá đơn chứng từ; (iii) Tuân thủ các quy định pháp luật về đo lường; (iv) Có biện pháp và trang thiết bị bảo đảm an toàn trong hoạt động kinh doanh...

5. Về hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu vàng

Nghị định 24 quy định việc xuất khẩu, nhập khẩu vàng nguyên liệu cho sản xuất vàng miếng là hoạt động độc quyền nhà nước và giao cho NHNN là cơ quan tổ chức thực hiện. Đồng thời, Nghị định 24 cũng quy định căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ, quan hệ cung cầu vàng trong từng thời kỳ, NHNN cấp: (i) Giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ cho doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ; (ii) Giấy phép tạm nhập vàng nguyên liệu để tái xuất sản phẩm cho doanh nghiệp có hợp đồng gia công vàng trang sức, mỹ nghệ với nước ngoài; (iii) Giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ; (iv) Giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài nhập khẩu vàng của doanh nghiệp khai thác ở nước ngoài; (v) Giấy phép xuất khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp khai thác vàng.

Ngoài ra, Nghị định 24 giao cho NHNN quy định về việc mang theo vàng khi xuất cảnh, nhập cảnh qua cửa khẩu quốc tế của cá nhân.  

6. Về các hoạt động kinh doanh vàng khác.

Nghị định 24 quy định các hoạt động kinh doanh vàng khác, ngoài hoạt động được quy định trong Nghị định 24 sẽ chỉ được phép thực hiện sau khi Thủ tướng Chính phủ cho phép và được NHNN cấp phép. Quy định xuất phát từ thực tế hoạt động kinh vàng trên tài khoản, hoạt động phái sinh về vàng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt tạo điều kiện cho hoạt động đầu cơ, gây bất ổn thị trường vàng, ngoại hối, ảnh hưởng đến việc điều hành chính sách tiền tệ và quyền lợi của người dân. Do vậy, việc cho phép thực hiện các hoạt động này phải tùy thuộc vào điều kiện thực tế trong từng thời kỳ. Đồng thời, quy định nhằm tạo sơ sở pháp lý để xử lý các hành vi vi phạm của các tổ chức, cá nhân khi thực hiện các hoạt động kinh doanh không phép (như hoạt động của sàn vàng bất hợp pháp, kinh doanh vàng tài khoản ở nước ngoài, kinh doanh các sản phẩm phái sinh về vàng...).

7. Về các biện pháp can thiệp bình ổn thị trường vàng

Nghị định 24 giao cho NHNN thực hiện can thiệp bình ổn thị trường vàng thông qua các hoạt động: (i) Thực hiện xuất khẩu, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng; (ii) Tổ chức, quản lý sản xuất vàng miếng thông qua việc quyết định hạn mức, thời điểm, phương thức thực hiện sản xuất vàng miếng; (iii) Tổ chức mua, bán vàng miếng trên thị trường trong nước; (iv) Tổ chức huy động vàng.

8. Về điều tiết thị trường vàng thông qua chính sách thuế.

Nghị định 24 giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với NHNN trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền chính sách thuế xuất khẩu, nhập khẩu vàng, thuế trị giá gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế thu nhập đối với hoạt động kinh doanh vàng phù hợp trong từng thời kỳ. Theo quy định này, ngoài chính sách thuế xuất khẩu, nhập khẩu vàng, Bộ Tài chính sẽ kiến nghị ban hành chính sách thuế đối với kinh doanh vàng trong nước như thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập nhằm góp phần hạn chế tình trạng ”vàng hoá”.

9. Về tổ chức thực hiện

Tại Nghị định 24, Chính phủ giao cho NHNN ban hành thông tư hướng dẫn một số điều của Nghị định 24, các văn bản cần thiết khác để triển khai thực hiện các công việc được giao trong Nghị định. Đồng thời, Nghị định 24 cũng quy định trách nhiệm và phân công nhiệm vụ cho NHNN, các Bộ, ngành và UBND tỉnh, thành phố trong công tác phối hợp, quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh vàng, đặc biệt về việc quản lý chất lượng, xuất xứ và kiểm tra, thanh tra, kiểm soát thị trường vàng.

Về xử lý chuyển tiếp, Nghị định 24 quy định trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày 25/5/2012: (i) Các tổ chức đang hoạt động sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ phải thực hiện đăng ký kinh doanh lại với cơ quan đăng ký kinh doanh và hoàn tất thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ tại NHNN; (ii) Các tổ chức đang hoạt động kinh doanh mua bán vàng trang sức, mỹ nghệ phải thực hiện đăng ký kinh doanh lại với cơ quan đăng ký kinh doanh.

Riêng đối với các doanh nghiệp, TCTD đang kinh doanh mua bán vàng miếng, Nghị định 24 giao NHNN quy định thời hạn, thủ tục chuyển tiếp để các doanh nghiệp, TCTD tuân thủ các quy định của Nghị định 24 về kinh doanh mua bán vàng miếng./.

trích từ sbv.gov.vn