Có lẽ ai cũng biết câu chuyện liên quan đến đất đai của Đoàn Văn Vươn, Tiên Lãng – Hải Phòng đã làm xôn xao dư luận hơn 1 năm qua. Đứng dưới góc nhìn pháp lý thì có thể nói còn rất lâu Đoàn Văn Vươn mới bị coi là có tội, vì không ai bị coi là có tội khi chưa có bản án có hiệu lực của Tòa án. Nhưng hôm nay, TAND thành phố Hải Phòng mới xét xử sơ thẩm, bởi vậy câu chuyện phúc thẩm, tái thẩm, thậm chí là giám đốc thẩm vẫn còn chờ đợi phía trước; nên rất khó để đưa ra kết luận ông Vươn có tội hay không.

Bởi vậy, xin gác lại câu chuyện pháp lý để quay về góc nhìn “triết lý đạo đức”.

Tuân Tử cho rằng “Nhân chi sơ tính bản ác”, nếu chiếu vào sự việc này thì “cái sai” của ông Vươn nó là bản chất từ khi sinh ra. Mà “cái sai” đó xảy ra thì một phần lỗi rất lớn do xã hội ấy không thuần hóa “ác” thành “thiện”.

Còn Mạnh Tử thì cho rằng: “Nhân chi sơ bản tính thiện”, nếu chiếu vào sự việc này thì “cái sai” của ông Vươn xuất phát từ môi trường sống của ông, xã hội đã tác động như thế nào đến hành vi của ông, rõ ràng xã hội đã biến cái bản chất “thiện” thành “ác”.

Ở hai quan điểm trên của Mạnh Tử và Tuân Tử tuy có khác nhau về bản chất con người từ lúc sinh thành nhưng tựu chung lại là xã hội đã có lỗi trong việc tạo nên “cái sai” của Đoàn Văn Vươn.

Quay lại góc nhìn của Ngô Tất Tố trong trích đoạn “Tức nước vỡ bờ”, thì ông Vươn có nên hành động như thế để tạo ra “cái sai” và giờ này phải vướng vào vòng lao lý hay không? Rõ ràng, nếu ông Vươn cứ im lặng tuân theo việc thực thi công quyền của cơ quan chức năng; thấy không đúng thì khiếu nại với cơ quan có thẩm quyền, rõ ràng ông Vươn đã từng làm như thế, nhưng kết quả chẳng được gì?

Có lẽ nếu im lặng, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình thì cách đó dường như không hiệu quả; bởi “trời xa ta lắm ai ơi! Làm sao ổng biết cuộc đời thế gian”. Nhưng một khi không còn im lặng nó đã trở thành “sai phạm” thì “trời” đã nghe được; Chính phủ lên tiếng, Thành phố Hải Phòng đã vào cuộc và kết quả cho thấy rằng cán bộ huyện Tiên Lãng có sai phạm. Nhưng sai phạm của cán bộ huyện Tiên Lãng thì chỉ dừng lại ở việc người bị cách chức, người bị chuyển nơi công tác còn sai phạm của Đoàn Văn Vươn phải chờ Tòa xét xử?

Thay lời muốn nói: xin không kết luận đúng hay sai về việc này mà để đáp án đó cho mọi người chia sẻ.