Trong công tác y tế cộng đồng, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân rất quan trọng, đây không chỉ đơn thuần là thể hiện sự quan tâm đến sức khỏe của mình mà còn là thể hiện trách nhiệm đối với người chồng/vợ của mình. Tại nhiều nước, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân đã được luật hóa. Bởi, đây là một trong những tiền đề mang lại cuộc sống hôn nhân hạnh phúc, việc khám sức khỏe trước hôn nhân mang lại lợi ích lớn không chỉ về sức khỏe sinh sản nói riêng mà còn cả thể chất lẫn tinh thần cho cuộc sống hôn nhân của các cặp vợ chồng tương lai.

Vậy, hiện nay pháp luật Việt Nam quy định như thế nào về vấn đề này?

Pháp luật Việt Nam hiện hành có quy định về điều kiện kết hôn tại Điều 8 Luật hôn nhân và gia đình 2014, cụ thể như sau:

“Điều 8. Điều kiện kết hôn

1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo các điều kiện sau đây:

a) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên;

b) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định;

c) Không bị mất năng lực hành vi dân sự;

d) Việc kết hôn không thuộc một trong các trường hợp cấm kết hôn theo quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này.

2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính.”

Luật hôn nhân và gia đình 2014 quy định trường hợp bị mất năng lực hành vi dân sự sẽ không đủ điều kiện kết hôn. Điều này được hiểu là những người bị bệnh tâm thần hoặc mắc một số bệnh khác không thể nhận thức và làm chủ được hành vi của mình, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì không đủ điều kiện kết hôn. 

Mặt khác tại Điều 18 Nghị định 123/2015/NĐ-CP hướng dẫn Luật hộ tịch, có quy định:

“Người yêu cầu đăng ký kết hôn xuất trình giấy tờ: bản chính một trong các giấy tờ là hộ chiếu, chứng minh nhân dân, thẻ căn cước công dân hoặc giấy tờ khác có dán ảnh và thông tin cá nhân do cơ quan có thẩm quyền cấp, còn giá trị sử dụng (sau đây gọi là giấy tờ tùy thân) để chứng minh về nhân thân.”

Theo các quy định trên, pháp luật hiện hành không quy định khám sức khỏe tiền hôn nhân là điều kiện kết hôn. Nói cách khác, Việt Nam không có quy định nào bắt buộc hai bên nam, nữ kết hôn phải khám sức khỏe tiền hôn nhân. Như vậy, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân theo quy định tại Việt Nam không phải là điều kiện bắt buộc trước khi đăng ký kết hôn mà nó chỉ dừng lại ở mức khuyến khích chú trọng, các cặp đôi nên thực hiện để đảm bảo đời sống hôn nhân hạnh phúc. Bởi, lợi ích của việc khám sức khỏe tiền hôn nhân là rõ ràng không thể chối cãi, việc này giúp phát hiện, điều trị kịp thời nhiều bệnh lý nguy hiểm, tránh được hệ lụy không đáng có trong cuộc sống vợ chồng và tương lai của con cái sau này.

Cần lưu ý trường hợp đăng ký kết hôn với người nước ngoài

Theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 20 Nghị định 126/2014/NĐ-CP, một trong những loại giấy tờ bắt buộc có trong hồ sơ đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài đó là:

“Giấy xác nhận của tổ chức y tế có thẩm quyền của Việt Nam hoặc nước ngoài cấp chưa quá 06 tháng, tính đến ngày nhận hồ sơ, xác nhận người đó không mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác mà không có khả năng nhận thức, làm chủ được hành vi của mình.”

Theo đó, tại thủ tục đăng ký kết hôn với người nước ngoài, cần đảm bảo có giấy khám sức khỏe tâm thần do cơ sở y tế có thẩm quyền cấp để xác định cá nhân có đủ điều kiện về sức khỏe tâm thần để đăng ký kết hôn hay không. Tuy nhiên quy định này không có nghĩa bắt buộc phải khám sức khỏe tổng thể của hai bên nam, nữ.