Cần phải phân biệt rằng, Nhà nước hỗ trợ khi thu hồi đất khác với Nhà nước bồi thường khi thu hồi đất, bởi vì bồi thường mang bản chất đền bù lại những mất mát về quyền và lợi ích của người bị thu hồi, còn hỗ trợ mang tính giúp đỡ người bị thu hồi.

Vừa rồi, Bộ Tài chính đã phát đi Dự thảo Thông tư hướng dẫn việc xác định giá trị quyền sử dụng đất, tài sản trên đất được hoàn trả khi Nhà nước thu hồi đất và việc quản lý, sử dụng số tiền hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất nhưng không được bồi thường về đất.

Dự thảo Thông tư cũng nhấn mạnh các trường hợp thu hồi đất chỉ hỗ trợ, chứ không bồi thường:

- Vi phạm pháp luật đất đai.

- Người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất.

- Người bị thu hồi đất có nguồn gốc được Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm nhưng đã trả trước tiền thuê đất cho nhiều năm cho Nhà nước

Đồng thời, Dự thảo Thông tư hướng dẫn xác định giá trị còn lại của quyền sử dụng đất trong một số trường hợp như sau:

1. Tài sản gắn liền với đất đã tạo lập hợp pháp mà không có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước để hoàn trả cho chủ sở hữu khi Nhà nước thu hồi đất do vi phạm pháp luật đất đai:

- Đối với cây trồng, vật nuôi: bằng mức bồi thường quy định tại Điều 90 Luật đất đai 2013.

- Đối với nhà, vật kiến trúc gắn liền với đất:

Trong đó:

Tỷ lệ % chất lượng còn lại của công trình xây dựng gắn liền với đất = 1 – (thời gian mà công trình xây dựng gắn liền với đất đã qua sử dụng / thời gian khấu hao áp dụng đối với công trình xây dựng gắn liền với đất)

Giá xây dựng mới = Đơn giá 1m2 xây dựng mới của công trình xây dựng gắn liền với đất có tiêu chuẩn tương đương do Bộ quản lý chuyên ngành ban hành áp dụng tại thời điểm thu hồi đất x Diện tích xây dựng của công trình xây dựng gắn liền với đất

2. Tài sản gắn liền với đất để hoàn trả cho người sử dụng đất đối với trường hợp người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất

Trường hợp người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất ở được Nhà nước giao, công nhận quyền sử dụng đất có thu tiền sử dụng đất:

Trường hợp người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất được Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất 01 lần cho cả thời gian thuế thì giá trị quyền sử dụng đất để hoàn trà là tiền thuê đất nộp 01 lần cho cả thời gian thuê đất với giá đất tại thời điểm Nhà nước quyết định thu hồi đất, theo phương pháp xác định nộp tiền thuê đất trước đây:

Nếu đã nộp 01 lần trước ngày Nghị định 69/2009/NĐ-CP có hiệu lực:

Nếu đã nộp 01 lần sau ngày Nghị định 69 có hiệu lực:

Trường hợp người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất có thời hạn theo quy định pháp luật về đất đai trước Luật đất đai 2013:

3. Người sử dụng đất được Nhà nước cho thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm nhưng đã trả trước tiền thuê đất cho nhiều năm cho NSNN

Dự kiến Thông tư này có hiệu lực trong năm 2016, xem chi tiết tại file đính kèm.