Bị cáo Linh khóc tại phiên tòa. Ảnh: PT

Vụ thứ nhất:

Để đi đến quyết định phạt Trần Bá Tuấn, Nguyễn Đình Quyết mỗi bị cáo 9 tháng tù treo về tội “Dùng nhục hình”, TAND tỉnh Khánh Hòa đưa ra nhận định: “Hành vi của các bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, đã xâm phạm tới hoạt động đúng đắn của các cơ quan tiến hành tố tụng và xâm phạm đến sức khỏe, danh dự của công dân đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung và hình ảnh tốt đẹp của người cán bộ công an nhân dân nói riêng.

Từ đó, tạo ra bức xúc trong dư luận xã hội”, để rồi TAND tỉnh Khánh Hòa “giơ cao, đánh khẽ” qua lập luận: “Xét thấy các bị cáo chưa có tiền án tiền sự, động cơ phạm tội xuất phát trên tinh thần trách nhiệm cao về đấu tranh trấn áp tội phạm được ngành công an tặng thưởng nhiều bằng khen, giấy khen; bị cáo phạm tội lần đầu thuộc trường hợp ít nghiệm trọng nên không cần thiết cách ly các bị cáo khỏi xã hội”...

Thật khó hiểu, mở đầu nhận định “đúng tội, đúng pháp luật” để rồi Hội đồng xét xử lại “hạ nhiệt, xuống nước” không phù hợp với sự thật khách quan của hành vi phạm tội của các bị cáo mà mang nặng cảm tính, suy diễn chủ quan nhằm tạo cớ để giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo vì “xét thấy không cần thiết cách ly với xã hội, mà chỉ cần phạt tù treo đối với những bị cáo từng là công bộc của nhân dân”.

Bị cáo Linh ngất sau khi nghe tuyên án. Ảnh: P.T

Vụ án thứ hai:

Phạm Thị Mỹ Linh bị tòa xét xử vì tội “Chống người thi hành công vụ”. Theo nội dung vụ án, khi bà Trương Thị Mỹ Hạnh (mẹ của bị cáo Linh) lưu thông xe gắn máy trên đường bị CSGT Nguyễn Đức Ánh và Vũ Quang Long lập biên bản xử lý vi phạm thì bà Hạnh giật lấy cuốn biên bản... và giằng lấy xe. CSGT chặn đầu xe, kéo đuôi xe. Linh xông đến xô anh Ánh. Thấy anh Long đang nắm giữ xe của bà Hạnh nên Linh xô anh Long ra và tát vào mặt anh. Bà Hạnh kéo Linh lại, Linh hét lớn, mệt mỏi rồi ngất xỉu.

Hồ sơ vụ án và diễn tiến phiên tòa ghi nhận Linh có nhiều tình tiết giảm nhẹ: Tại phiên toà phúc thẩm bị cáo tỏ ra ăn năn hối hận về hành vi sai trái. Trước đó, ngày 23/8/2011, TAND quận 12, TP.HCM xử sơ thẩm nhận định: Khi phạm tội Linh chưa thành niên, phạm tội nhưng gây thiệt hại không lớn, thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, phạm tội lần đầu, thành khẩn khai báo, gia đình nghèo... Tòa phạt Linh 9 tháng tù, trong lúc ngoài điều luật định tội (Điều 257 BLHS) có thể áp dụng thêm đìêu 60 BLHS, phạt tù bị cáo án treo kèm theo thời gian thử thách.

Tại phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm, bị cáo Linh xin hưởng án treo để được đi học, đi làm nuôi mẹ và em trai. Bị cáo cho rằng lúc đó bị ức chế trong người chứ không cố ý tát CSGT. Lúc đầu bị cáo không nhận thức được hành vi sai trái của mình nhưng sau khi tòa giải thích đã nhận ra.

Theo chúng tôi, đối với vụ án “Chống người thi hành công vụ”, tòa có thể dựa vào căn cứ pháp lý kết hợp với tính nhân đạo của pháp luật xử phạt bị cáo Linh tù treo kèm thời gian thử thách do bị cáo phạm tội còn ở tuổi vị thành niên. Bị cáo Linh lại còn có nhiều tình tiết giảm nhẹ và chính sách khoan hồng người phạm tội chưa thành niên theo luật định. Đồng thời, bị cáo còn lao động nuôi bản thân và chăm sóc, nuôi dưỡng người thân. Nguyên tắc xử lý người chưa thành niên phạm tội là “nặng về giáo dục, nhẹ về trừng trị”.

Luật sư Trần Công Ly Tao - Phó Chủ nhiệm Đoàn LS. TP.HCM.

Không nên có định kiến, ác cảm với người phạm tội “Chống người thi hành công vụ”, mà phải bình tâm tuân thủ quy định pháp luật, phạm tội tới đâu xử lý tới đó. Đành rằng nền tư pháp nước ta chưa có chế định án lệ. Nhưng những người, cơ quan tiến hành tố tụng phải tuân theo quy định của pháp luật, hạn chế tình trạng “sai một ly đi một dặm”, dẫn đến hậu quả khó lường.

Còn luận về phiên xử án Điều tra viên (ĐTV) phạm tội dùng nhục hình, kiểm sát viên thực hành quyền công tố nhận định: Khi thi hành công vụ, các bị cáo Tuấn, Quyết dùng nhục hình với các hình thức như xích chân, đánh đập, chích điện buộc bà Lan phải khai nhận những sự việc không đúng sự thật. Hành vi của các bị cáo gây nhiều thương tích với bà Lan là trái pháp luật, tưởng chừng đề nghị mức án tương thích, vị công tố lại đề nghị phạt các bị cáo mức án 6 đến 9 tháng tù treo.

Có thể nói vụ án dùng nhục hình qua thông tin trên báo chí, không chừng mức độ phạm tội của ĐTV có khả năng truy cứu trách nhiệm hình sự theo khỏan 2 Điều 298 BLHS. Thiết nghĩ, ĐTV là người thi hành pháp luật, am tường pháp luật mà cố tình vi phạm pháp luật, cần thiết phải xử lý nghiêm minh để làm gương.

Hội đồng xét xử còn nhận xét: Các bị cáo này “có tinh thần trách nhiệm cao, đấu tranh trấn áp tội phạm dẫn đến nhục hình”. Phải chăng muốn chứng tỏ tinh thần trách nhiệm cao phải dùng nhục hình?. Vậy thử hỏi tại sao các bị cáo này không sử dụng nghiệp vụ được đào tạo?. Trong khi đó BLHS nghiêm cấm dùng nhục hình, lẽ nào hai bị cáo nguyên là điều tra viên không nắm bắt, vận dụng khi thi hành nhiệm vụ được giao?.

Nếu dùng phép so sánh tính chất hành vi, hậu quả xảy ra của hai vụ án mà chúng tôi vừa nêu thì vụ án “dùng nhục hình” có phần “nặng kí” hơn vụ án “chống người thi hành công vụ”. Lẽ ra vụ án “dùng nhục hình” phải được xử lý một cách thích đáng thì tòa lại tuyên nhẹ, khiến dư luận không đồng tình! “Quân pháp bất vị thân”, không được phép tạo ra tiền lệ “dân xử theo hình, quan xử theo lễ”, vì mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Cho dù người phạm tội có công đi nữa thì họ đã hưởng chính sách đãi ngộ người có công.

Luật sư Trần Công Ly Tao - Phó Chủ nhiệm Đoàn LS. TP.HCM