Trong tố tụng hình sự, quy định về thẩm quyền của Hội đồng xét xử (HĐXX) phúc thẩm đối với bản án sơ thẩm tại khoản 1 Điều 355 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 có ghi nhận HĐXX phúc thẩm được quyền sửa bản án sơ thẩm. Theo đó, quyền sửa bản án này sẽ bao gồm cả 02 hướng tăng nặng hoặc giảm nhẹ hơn so với bản án sơ thẩm trước đó.
Vậy, căn cứ nào để HĐXX quyết định sửa bản án theo hướng tăng nặng hay giảm nhẹ?
TH1: Sửa bán án sơ thẩm theo hướng GIẢM NHẸ
Khi có căn cứ xác định bản án sơ thẩm đã tuyên không đúng với tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi phạm tội, nhân thân bị cáo hoặc có tình tiết mới thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có quyền sửa bản án sơ thẩm như sau:
(1) Miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt cho bị cáo; không áp dụng hình phạt bổ sung; không áp dụng biện pháp tư pháp;
(2) Áp dụng điều, khoản của Bộ luật hình sự về tội nhẹ hơn;
(3) Giảm hình phạt cho bị cáo;
(4) Giảm mức bồi thường thiệt hại và sửa quyết định xử lý vật chứng;
(5) Chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn: tức vẫn phải đảm bảo nằm trong nội bộ hình phạt chính vì hình phạt bổ sung thì sẽ không quy định về mức độ nặng nhẹ mà luôn áp dụng kèm theo hình phạt chính.
(6) Giữ nguyên hoặc giảm mức hình phạt tù và cho hưởng án treo.
TH2: Sửa bán án sơ thẩm theo hướng TĂNG NẶNG
Trường hợp Viện kiểm sát kháng nghị hoặc bị hại kháng cáo yêu cầu thì Hội đồng xét xử phúc thẩm có thể:
a) Tăng hình phạt, áp dụng điều, khoản của Bộ luật hình sự về tội nặng hơn; áp dụng hình phạt bổ sung; áp dụng biện pháp tư pháp;
b) Tăng mức bồi thường thiệt hại;
c) Chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nặng hơn;
d) Không cho bị cáo hưởng án treo.
Nếu có căn cứ thì Hội đồng xét xử vẫn có thể giảm hình phạt, áp dụng điều, khoản của Bộ luật hình sự về tội nhẹ hơn, chuyển sang hình phạt khác thuộc loại nhẹ hơn, giữ nguyên mức hình phạt tù và cho hưởng án treo, giảm mức bồi thường thiệt hại.
Dựa vào các quy định trên chúng ta có thể đưa ra kết luận như sau: HĐXX phúc thẩm sẽ sửa bản án sơ thẩm theo hướng:
- GIẢM NHẸ nếu đáp ứng điều kiện duy nhất là: có căn cứ giảm nhẹ.
- TĂNG NẶNG nếu đáp ứng cả 02 điều kiện:
+ Thứ nhất, Viện kiểm sát hoặc bị hại có kháng cáo/kháng nghị theo hướng tăng nặng.
+ Thứ hai, có căn cứ tăng nặng.
Theo đó, nếu trường hợp có kháng cáo/kháng nghị tăng nặng nhưng có căn cứ giảm nhẹ thì HĐXX vẫn sửa bản án theo hướng giảm nhẹ.
