Hành vi vận động nhận quyên góp từ xã hội của cá nhân có hợp pháp? - Ảnh minh họa

Thời gian gần đây, tình hình bão lũ khiến nhiều địa phương lâm vào hoàn cảnh khó khăn. Kéo theo đó, nhiều tổ chức, cá nhân liên tục vận động quyên góp tiền từ thiện từ xã hội nhưng phía sau hoạt động này là những hệ lụy khi tiền quyên góp không cánh mà bay. Vậy việc một cá nhân đứng ra nhận tiền quyên góp từ những người khác có hợp pháp?

Cho đến thời điểm hiện tại, chỉ có một căn cứ pháp luật điều chỉnh quan hệ này, đó là Nghị định 64/2008/NĐ-CP về việc vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ nhân dân khắc phục khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, sự cố nghiêm trọng, các bệnh nhân mắc bệnh hiểm nghèo. Theo đó, tại Điều 5 Nghị định này (được hướng dẫn tại Điều 4 Thông tư 72/2008/TT-BTC) quy định:

Điều 5. Các tổ chức, đơn vị được tiếp nhận và phân phối tiền, hàng cứu trợ

1. Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Hội chữ thập đỏ Việt Nam; cơ quan thông tin đại chúng của Trung ương, địa phương; Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Hội Chữ thập đỏ các cấp ở địa phương.

2. Các quỹ xã hội, quỹ từ thiện quy định tại Nghị định số 148/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 9 năm 2007 của Chính phủ về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện.

3. Các tổ chức, đơn vị ở Trung ương được Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho phép; các tổ chức, đơn vị ở địa phương được Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh, cấp huyện cho phép.

Ngoài các tổ chức, đơn vị nêu trên, không một tổ chức, đơn vị, cá nhân nào được quyền tổ chức tiếp nhận tiền, hàng cứu trợ.

Phải chăng quy định trên được hiểu là không có cá nhân, tổ chức nào nào được đứng ra nhận tiền hỗ trợ thay cho các quỹ từ thiện, chương trình từ thiện do Nhà nước, đoàn thể, quỹ xã hội, quỹ từ thiện… đứng ra tổ chức như Quỹ "Vì người nghèo" Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam; Chương trình “Nối vòng tay lớn”,… hay phải hiểu rằng bất kỳ cá nhân nào cũng không được đứng ra tổ chức nhận quyên góp từ thiện từ xã hội?

Mặt khác, không có văn bản cụ thể nào quy định xử phạt khi nhận tiền từ người khác để làm từ thiện. Tuy nhiên cần lưu ý là theo quy định tại Nghị định 167/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình và Bộ luật hình sự 2015 thì khi người đứng ra vận động có hành vi gian dối, chiếm đoạt, sử dụng trái phép tiền, hàng hoặc lợi dụng hoạt động từ thiện để vụ lợi thì có thể bị truy cứu trách nhiệm về hành vi của mình.

Như vậy, có thể khẳng định cá nhân chỉ đứng ra nhận quyên góp từ thiện tự nguyện thì không vi phạm pháp luật, theo quy tắc "Người dân được làm những gì pháp luật không cấm thực hiện".