Dạo gần đây mình thấy báo chí nói rất nhiều đến BOT, mình có đọc qua một bài báo viết như sau:

Về bản chất, với dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT nhà đầu tư tiến hành xây dựng công trình kết cấu hạ tầng và sau khi hoàn thành công trình, nhà đầu tư được quyền kinh doanh công trình trong một thời hạn nhất định; hết thời hạn, nhà đầu tư chuyển giao công trình đó cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Tuy nhiên, thực trạng công tác thu phí hoàn vốn thời gian qua còn nhiều bất cập, thiếu sót và chưa hoàn thiện, mức thu phí cao gây bức xúc dư luận… Điều này có thể dẫn đến bóp méo, làm sai lệch chủ trương đúng đắn của Đảng về phát triển hạ tầng giao thông.

Bộ KH&ĐT đã tiến hành thanh tra 11 dự án BOT trên quốc lộ 1A thời gian qua và quá trình này đã chỉ ra những bất cập, thiếu sót trong công tác thu phí hoàn vốn này, cụ thể:

Về vị trí trạm thu phí, nhiều dự án BOT được lập trên các tuyến đường huyết mạch, độc đạo và khi trạm thu phí mọc lên, khách hàng không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc chấp nhận qua trạm thu phí. Đây là hình thức cưỡng bức sử dụng dịch vụ gây bức xúc, phản đối kéo dài trong thời gian qua.

Người dân đã đóng thuế và Nhà nước có nghĩa vụ xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu đảm bảo nhu cầu đi lại cho người dân. Những tuyến đường độc đạo này trước đây được xây dựng dựa trên tiền thuế của người dân; được duy tu, bảo dưỡng dựa trên tiền phí của người dân (qua Quỹ bảo trì đường bộ).

Tuy nhiên, bây giờ, nhà đầu tư vào lập dự án BOT (một số đoạn chỉ là thảm lại bề mặt) và thu phí, lập luận rằng nhà đầu tư đang bán phần giá trị gia tăng nhưng thực chất là đã tước đoạt đi quyền sử dụng của người dân đối với một tiện ích vốn thuộc về họ.

Về khoảng cách giữa các trạm thu phí, Bộ KH&ĐT dẫn nguồn của Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), tính trên hệ thống các tuyến quốc lộ, có tới 32 trên tổng số 88 trạm thu phí (tương đương 36%) không đảm bảo khoảng cách tối thiểu 70 km. Dù theo Thông tư 159/2013/TT-BTC, trường hợp đặc biệt có thể bố trí khoảng cách giữa các trạm nhỏ hơn 70 km khi Bộ GTVT thống nhất với tỉnh và Bộ Tài chính. Tuy nhiên, việc có quá nhiều trường hợp “đặc biệt” được chấp thuận đang khiến mật độ trạm thu phí trở nên dày đặc và ngột ngạt.

Về hình thức thu phí, hầu hết các dự án BOT không phải xây dựng tuyến mới, chỉ là nâng cấp, cải tạo trên các tuyến đường hiện hữu vốn có nhiều giao cắt đồng mức. Do đó, chỉ có thể áp dụng hình thức thu phí hở (thu phí theo lượt), không thể áp dụng hình thức thu phí kín (thu phí theo chiều dài quãng đường thực đi). Hình thức thu phí hở này vừa không đảm bảo kiểm soát được lưu lượng thực tế, vừa gây khó khăn cho địa phương nơi trạm thu phí được lắp đặt.

Mình thấy nhận định này có vẻ hợp lý vì hiện nay, các “bác tài” là người hiểu rõ nhất thực trạng tại các tuyến đường, họ đâu có hiểu chủ trương và chính sách về BOT, mà thậm chí người dân cũng không biết BOT là gì? Thực tế, BOT có cái hay nhưng cái người dân nhìn thấy chỉ ra những thứ “không hay” và cái gì ảnh hưởng tới lợi ích của họ thì đương nhiên sẽ có những phản ứng! mình nghĩ đã đến lúc cần có những quy định cụ thể và biện pháp chi tiết thi hành BOT, những quy định như hiện nay đang phát sinh vấn đề.