Theo quy định của pháp luật mỗi cặp vợ chồng và cá nhân có nghĩa vụ: Thực hiện quy mô gia đình ít con - có một hoặc hai con, no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và bền vững.

Với chính sách kế hoạch hóa gia đình nêu trên đã đạt được mục tiêu giảm tỉ lệ sinh. Năm 2012, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chương trình mục tiêu quốc gia về dân số và kế hoạch hóa gia đình giai đoạn 2012 – 2015.

Theo đó, tổng tỷ suất sinh (số con trung bình của một cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ) từ 2,0 con năm 2010 giảm xuống còn 1,9 con vào năm 2015; quy mô dân số không vượt quá 93 triệu người vào năm 2015; tốc độ tăng dân số ở mức khoảng 0,1% vào năm 2015… với tổng mức đầu tư thực hiện Chương trình là 8.990 tỷ đồng.

Chương trình mà Thủ tướng phê duyệt mới hơn một năm thì gần đây có ý kiến nên bỏ quy định vợ chồng chỉ có tối đa hai con với lý do: tốc độ già hóa dân số nhanh, mất cân bằng giới tính...

Theo GS,TS.Nguyễn Đình Cử: “Thế hệ độ tuổi sinh đẻ hiện nay hầu hết là SN 1975 trở lại, được giáo dục tốt, có học vấn, có vị thế xã hội, nên họ có khát vọng chung là nâng cao chất lượng cuộc sống, chứ không phải là con đàn cháu đống nữa. Giờ chẳng ai dám đông con nếu điều kiện kinh tế yếu kém, nghèo khó, chất lượng sống thấp. Nên dù chính sách có cấm hay không thì nhận thức, ý thức tự giác của mỗi người cũng đã đạt đến độ tự điều chỉnh được rồi”. Vì vậy, GS, TS. Nguyễn Đình Cử đề xuất nên chuyển quy định quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân “sinh một hoặc hai con” trong Pháp lệnh Dân số năm 2008, thành mục tiêu của vận động, tuyên truyền và giáo dục để người dân từ quyết định số con một cách có trách nhiệm (Theo GTVT).

Một câu hỏi được đặt ra: Liệu có nên bỏ quy định “mỗi cặp vợ chồng chỉ được sinh hai con” hay không? Nếu bỏ quy định này liệu có mâu thuẫn với Chương trình mà Thủ tướng đã phê duyệt.

Nhưng nếu để quy định cấm thì cũng chỉ cấm được “kẻ có tóc”, “người có điều kiện không chịu sinh, còn vùng nghèo thì cứ mãi sinh vì chẳng sợ gì” và vẫn còn đó những bất cập trong chính sách dân số.