Nền kinh tế ngày càng được mở cửa giao lưu với bạn bè quốc tế năm châu làm phát sinh những vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài cần được phát luật quy định chặt chẽ, rõ ràng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp con người. Nhận thấy tầm quan trọng đó, Bộ luật Tố tụng dân sự (sau đây gọi tắt “BLTTDS”) 2015 được ban hành ngày 25 tháng 11 năm 2015 được thay thế cho BLTTDS 2005 với nhiều quy định được bãi bỏ, thay vào đó là những nội dung mới mẻ có tầm quan trọng đối với nền pháp luật Việt Nam (“VN”).

Đầu tiên, để hiểu rõ hơn về khái niệm “Đương sự ở nước ngoài theo BLTTDS 2015”, chúng ta sẽ tìm hiểu về khái niệm “Đương sự” được BLTTDS 2015:

“Đương sự trong vụ án dân sự là cơ quan, tổ chức, cá nhân bao gồm nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Đương sự trong việc dân sự là cơ quan, tổ chức, cá nhân bao gồm người yêu cầu giải quyết việc dân sự và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.” Từ khái niệm trên, chúng ta nhận thấy việc quy định của pháp luật đã bao hàm toàn bộ các bên trong vụ án dân sự và việc dân sự. Đây là một điểm mới trong BLTTDS 2015, cụ thể BLTTDS 2005 có nêu rõ như thế nào là đương sự nước ngoài.

Tôi nhận thấy, BLTTDS 2005 không có sự phân biệt giữa đương sự ở nước ngoài và đương sự ở VN khi Tòa án VN thụ lý vụ việc tại VN. Vì vậy, BLTTDS 2015 đã có sự tiến bộ vượt trội hơn BLTTDS 2005 ở điểm nhận thấy được sự khác biệt giữa đương sự ở nước ngoài và đương sự ở VN trong thực tiễn đối với những vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài. Tuy nhiên, việc BLTTDS 2015 đã có một chương XXXVIII quy định chung về thủ tục giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài nhưng vẫn chưa có khái niệm cụ thể về đương sự ở nước ngoài.

Chính việc phân tách rõ ràng khái niệm đương sự ở nước ngoài và đương sự ở VN giúp cho việc tháo gỡ những vướng mắc trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu hội nhập và thực hiện cam kế quốc tế về hoàn thiện thủ tục giải quyết các vụ việc có yếu tố nước ngoài áp dụng theo luật BLTTDS 2015, cụ thể như sau:

- Sửa đổi, bổ sung các quy định về quyền, nghĩa vụ tố tụng, năng lực pháp luật tố tụng dân sự (“TTDS”) và hành vi TTDS của người nước ngoài, cơ quan, tổ chức nước ngoài, chi nhánh văn phòng đại diện tại VN của cơ quan, tổ chức nước ngoài và tổ chức quốc tế;

- Kịp thời khắc phục tình trạng sai sót trong các bản án, quyết định của Tòa án khi xem xét, giải quyết yêu cầu công nhận và cho thi hành hay không công nhận bản án;

- Sửa đổi quy định về thẩm quyền chung của Tòa án VN trong giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài theo hướng quy định đấy đủ, cụ thể hơn, đảm bảo đáp ứng được yêu cầu hội nhập đất nước, phù hợp với cam kết VN và thông lệ quốc tế mà VN là thành viên;

- Thay đổi căn bản thủ tục thông báo, tống đạt văn bản thủ tục của Tòa án cho đương sự ở nước ngoài nhằm đa dạng các phương thức tống đạt, thông báo văn bản thủ tục của Tòa án cho đương sự ở nước ngoài và đảm bảo hiệu quả, rút ngắn thời gian của việc tống đạt văn bản tố tụng cho đương sự ở nước ngoài.