Báo chí đặt câu hỏi với ông Nguyễn Duy Kiên, Phó Cục trưởng Cục Người có công, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH): Bộ LĐ-TB&XH là cơ quan có trách nhiệm hướng dẫn các chế độ, chính sách về người có công. Tại sao Bộ không trực tiếp hướng dẫn mà phải đề nghị Bộ Nội vụ hướng dẫn?

Ông Nguyễn Duy Kiên trả lời: Khi chúng tôi có công văn sang Bộ Nội vụ, họ cũng nói rằng trường hợp này Bộ LĐ-TB&XH phải có trách nhiệm hướng dẫn. Nhưng đó là theo quy định cũ trước đây, còn bây giờ theo quy định mới tại Nghị định 56/2013/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Pháp lệnh Quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng” (có hiệu lực từ 15/7/2013) thì trách nhiệm này thuộc về Bộ Nội vụ. Cụ thể, tại khoản 1 Điều 7 Nghị định 56/2013/NĐ-CP quy định: “Bộ Nội vụ có trách nhiệm chỉ đạo việc xét tặng hoặc truy tặng danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng”; tổ chức thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng”. Như vậy, thẩm quyền và trách nhiệm đã được Chính phủ giao cụ thể cho Bộ Nội vụ rồi. Dù chúng tôi có thể làm được vấn đề này nhưng bản thân chúng tôi không thể tự mình ban hành Thông tư hướng dẫn, bởi làm như vậy là trái thẩm quyền. Thẩm quyền này Chính phủ không giao cho chúng tôi mà giao cho Bộ Nội vụ.

Ý kiến của tôi:

Đây là tình huống áp dụng pháp luật trong lĩnh vực ưu đãi người có công. Bộ Nội vụ không có thẩm quyền ban hành chính sách, pháp luật trong lĩnh vực ưu đãi người có công nên không có trách nhiệm (có thể có trách nhiệm phối hợp) hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật trong lĩnh vực này.

Mặt khác, tại Nghị định 56/2013/NĐ-CP, Chính phủ cũng không giao Bộ Nội vụ ban hành Thông tư hướng dẫn thực hiện chính sách, pháp luật ưu đãi đối với người có công; Chính phủ giao Bộ Nội vụ (như ý kiến ông Nguyễn Duy Kiên) “chỉ đạo việc xét tặng…” và “tổ chức thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại…”. Vợ liệt sĩ tái giá có được vinh danh “Bà mẹ Việt Nam Anh hùng” hay không, hoàn toàn không liên quan đến những việc Chính phủ giao cho Bộ Nội vụ, mà do chính sách, pháp luật (thông qua các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành) quy định “ có được” hay “không được”.

Vậy cơ quan nào có thẩm quyền ban hành Thông tư hướng dẫn chính sách, pháp luật?

Pháp lệnh số 04/2012/UBTVQH13 “sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng” quy định: Bộ LĐ-TB&XH trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình có trách nhiệm “xây dựng và trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền văn bản quy phạm pháp luật về người có công với cách mạng” (khoản 1 Điều 34a). Căn cứ quy định này thì cơ quan ban hành Thông tư hướng dẫn là Bộ LĐ-TB&XH.

Mặt khác, tại khoản 1 Điều 35 Pháp lệnh cũng quy định: Bộ Quốc phòng ban hành theo thẩm quyền “chính sách, chế độ ưu đãi người có công với cách mạng do Bộ Quốc phòng trực tiếp quản lý theo quy định của Pháp lệnh này”. Căn cứ quy định vừa nêu tại khoản 1 Điều 35 của Pháp lệnh thì Bộ Quốc phòng cũng có thẩm quyền ban hành Thông tư hướng dẫn.

Như vậy, nếu nhận thấy Nghị định 56/2013/NĐ-CP cần phải được hướng dẫn thêm về chính sách, pháp luật đối với vợ liệt sĩ tái giá, thì trách nhiệm này thuộc Bộ LĐ-TB&XH và Bộ Quốc phòng, có sự phối hợp của các cơ quan liên quan (như Bộ Nội vụ). Nếu thấy nội dung hướng dẫn có thể vượt quá thẩm quyền thì Bộ LĐ-TB&XH, Bộ Quốc phòng cần phải “trình cơ quan có thẩm quyền (Chính phủ)” ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung.

Trong Chương trình “Dân hỏi, Bộ trưởng trả lời” 19 giờ ngày Chủ nhật, 27/7/2014, trên VTV1, Đài Truyền hình Việt Nam, bà Phạm Thị Hải Chuyền, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH hứa sẽ khẩn trương phối hợp với Bộ Quốc phòng hướng dẫn áp dụng pháp luật đối với trường hợp này.

Luật gia, nhà báo Nguyễn Chấn