Vừa qua, trước khi giá xăng hạ nhiệt như hiện nay, hàng loạt các cửa hàng xăng dầu đã tự ý đóng cửa hay tự ý nâng cao giá thành khiến cho người dân hoang mang và bức xúc. Nỗi lo ấy chưa dừng lại, theo đại diện Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, việc giảm một nửa thuế suất nhập khẩu ưu đãi với xăng theo Nghị định 51/2022/NĐ-CP không giúp giảm giá xăng mà chỉ có ý nghĩa về mặt mở rộng, đa dạng nguồn cung. Vậy liệu hiện tượng sẽ lặp lại? Hình thức xử lý như thế nào?

Theo báo VietNamNet, giá xăng dầu trong nước ngày mai (11/8) được dự báo sẽ giảm theo đà của giá xăng, dầu thế giới. Giá xăng có thể giảm hơn 1.000 đồng/lít, đưa giá xăng E5 RON 92 về mốc 23.500 đồng.

Tại kỳ điều hành gần đây nhất (1/8), giá các mặt hàng xăng, dầu được điều chỉnh giảm. Theo đó, giá xăng E5 RON 92 giảm thêm 450 đồng/lít; xăng RON 95 giảm 470 đồng/lít. Giá các loại dầu giảm mạnh hơn, lên tới 950 đồng/lít.

Theo sự giảm mạnh của giá xăng, dầu thế giới nên các cửa hàng bán lẻ xăng dầu trong nước sắp tới được dự báo sẽ hạ nhiệt.

Việc này là tin vui cho người dân, tuy nhiên, trước đó đã xảy ra rất nhiều vụ đóng cửa hay thông báo hết hàng của các cửa hàng xăng dầu nhằm “găm hàng” để chờ tăng giá bán lại khiến người dân lo lắng và đặt ra nghi vấn rằng “Liệu chuyện cũ có lặp lại?”

1. Các cây xăng dầu có được tự ý đóng cửa?

Lý do cho việc các cửa hàng xăng dầu tự ý đóng cửa được ghi lại như: không có đủ nguồn cung do lượng tiêu thụ xăng dầu của người dân hiện nay tăng cao, không có đủ nhân lực,…

Tuy nhiên, trên thực tế được biết rằng nhiều cửa hàng xăng dầu vẫn còn hàng nhưng lại “găm hàng” đợi đến khi giá cao bán ra. Hành vi này làm ảnh hưởng rất nhiều đến đời sống của người dân.

Được biết, theo quy định của các đơn vị kinh doanh xăng dầu là bể chứa phải đủ dự trữ từ 20 đến 30 ngày nên sẽ không có chuyện cả loạt cây xăng dều hết hàng được. Thế nên, hành vi này cần điều tra, làm rõ và cần xử lý thật nghiêm theo quy định của pháp luật.

Bởi lẽ xăng dầu là mặt hàng bình ổn, việc tự ý đóng cửa hay “găm hàng” nhằm trục lợi là hành vi vi phạm pháp luật sẽ dẫn đến khan hiếm nguồn cung xăng dầu cho người dân.

2. Hành vi “găm hàng” của cây xăng có bị truy cứu trách nhiệm hình sự?

Việc các cửa hàng xăng dầu tự ý đóng cửa, thông báo hết xăng để chờ tăng giá xảy ra khá nhiều vào đầu năm nay. Vậy chế tài nào dành cho các cửa hàng bán lẻ xăng dầu đó? Hành vi ấy có bị truy cứu trách nhiệm hình sự không?

Về xử phạt vi phạm hành chính, căn cứ theo Khoản 4 Điều 35 Nghị định 99/2020/NĐ-CP thì các cửa hàng kinh doanh xăng dầu có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đói với một trong các hành vi sau:

- Giảm thời gian bán hàng so với thời gian niêm yết hoặc so với thời gian bán hàng trước đó mà không có lý do chính đáng hoặc không thông báo cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định;

- Không bán hàng, ngừng bán hàng khi chưa được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền chấp thuận bằng văn bản hoặc không thông báo cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định;

- Giảm lượng hàng bán ra so với thời gian trước đó mà không có lý do chính đáng hoặc không thông báo cho cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định.

Ngoài ra, theo quy định tại Khoản 21 Điều 1 Nghị định 95/2021/NĐ-CP cũng quy định rõ, thương nhân kinh doanh xăng dầu đối với cửa hàng bán lẻ xăng dầu chỉ ngừng bán hàng sau khi được Sở Công Thương chấp thuận bằng văn bản.

Trừ trường hợp vì lý do bất khả kháng (cháy nổ, lũ lụt hoặc đã nỗ lực áp dụng các biện pháp khắc phục nhưng không thể duy trì việc bán hàng).

Như vậy, việc các cửa hàng kinh doanh xăng dầu không được tự ý ngừng bán, đóng cửa khi chưa được Sở Công thương chấn nhận bằng văn bản.

Cây xăng tự ý đóng cửa chờ tăng giá có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự

Theo quy định tại Điều 196 Bộ luật Hình sự 2015 việc các cơ quan chức năng phát hiện cửa hàng xăng dầu vẫn còn xăng dầu nhưng mục đích “găm hàng” chờ tăng giá mà có đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội đầu cơ.

Theo đó, người nào lợi dụng tình hình khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm giả tạo trong tình hình thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh hoặc tình hình khó khăn về kinh tế mua vét hàng hóa thuộc danh mục mặt hàng bình ổn giá hoặc thuộc danh mục hàng hóa được Nhà nước định giá nhằm bán lại để thu lợi bất chính thuộc một trong các trường hợp sau thì bị phạt tiền từ 30 triệu đồng đến 300 triệu đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm:

- Hàng hóa trị giá từ 500 triệu đồng đến dưới 1.5 tỷ đồng;

- Thu lợi bất chính từ 100 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng.

Phạm tội trong trường hợp hàng hoá trị giá 3 tỷ đồng trở lên; thu lợi bất chính 1 tỷ đồng trở lên hoặc tái phạm nguy hiểm thì bị phạt tiền từ 1.5 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 07-15 năm.

Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1-5 năm.

Đối với pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 9 tỷ đồng, bị cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 đến 03 năm.