Trong hoạt động điều tra vụ án hình sự, thực nghiệm điều tra là hoạt động điều tra được tiến hành nhằm mục đích kiểm tra, xác minh tài liệu, tình tiết có ý nghĩa đối với việc giải quyết vụ án.

Hiện nay, tại Điều 204 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 quy định về thực nghiệm điều tra như sau:

Theo quy định trên, hoạt động thực nghiệm điều tra mang những đặc điểm sau:

- Thứ nhất: Mục đích

Thực nghiệm điều tra là hoạt động điều tra do Cơ quan điều tra và trong trường hợp cần thiết do Viện kiểm sát tiến hành bằng cách cho dựng lại hiện trường, diễn lại hành vi, tình huống hoặc mọi tình tiết khác của một sự việc nhất định và tiến hành các hoạt động thực nghiệm cần thiết nhằm kiểm tra và xác minh những tài liệu, tình tiết có ý nghĩa của vụ án.

- Thứ hai: Người có thẩm quyền thực nghiệm điều tra

Tực nghiệm điều tra phải được tiến hành dưới sự chủ trì của Điều tra viên, có sự tham gia của Kiểm sát viên và người chứng kiến. Do đó, điều luật quy định trước khi tiến hành thực nghiệm điều tra, Điều tra viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian và địa điểm tiến hành thực nghiệm điều tra. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc thực nghiệm điều tra. Nếu Kiểm sát viên vắng mặt thì phải ghi rõ vào biên bàn.

Khi thực nghiệm điều tra, cần phải đo đạc, chụp ảnh, ghi hình, vẽ sơ đồ.

- Thứ ba: Người tham gia thực nghiệm điều tra

Khi tiến hành thực nghiệm điều tra, Cơ quan điều tra có thể mời người có chuyên môn tham gia. Trường hợp cần thiết, người bị tạm giữ, bị can, người bào chữa, bị hại, người làm chứng có thể tham gia, đó là những trường hợp như: bị can phải diễn lại hành vi phạm tội; người bị hại hoặc người làm chứng mô tả trên hiện trường nơi mình có mặt về những gì mà họ đã biết được.

- Thứ tư: Hành vi cấm thực hiện

Trong khi thực nghiệm điều tra, không được xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, gây ánh hưởng đến sức khỏe của những người tham gia việc thực nghiệm điều tra.

Ví dụ như: Không để cho bị can diễn lại hành vi phạm tội mà lại ảnh hưởng đến sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm của nạn nhân,…