Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự là thời hạn mà người có hành vi vi phạm pháp luật hình sự sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi đó. Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự do Bộ luật hình sự quy định mà khi hết thời hạn đó thì người phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 27 Bộ luật hình sự hiện hành (khoản 2 Điều 23 Bộ luật hình sự 1999) thì thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định như sau:
- Năm năm đối với các tội phạm ít nghiêm trọng: Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội không lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là phạt tiền, phạt cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù đến 03 năm.
- Mười năm đối với các tội phạm nghiêm trọng: Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 03 năm tù đến 07 năm tù.
- Mười lăm năm đối với các tội phạm rất nghiêm trọng: Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội rất lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 07 năm tù đến 15 năm tù.
- Hai mươi năm đối với các tội phạm đặc biệt nghiêm trọng:Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm có tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội đặc biệt lớn mà mức cao nhất của khung hình phạt do Bộ luật này quy định đối với tội ấy là từ trên 15 năm tù đến 20 năm tù, tù chung thân hoặc tử hình.
Về cơ bản, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự bắt đầu tính từ ngày tội phạm hoàn thành, tức là từ thời điểm hành vi nguy hiểm cho xã hội mà Bộ luật hình sự quy định là tội phạm được thực hiện. Nếu trong thời hạn quy định tại khoản 2 Điều 27, Người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội mới mà Bộ luật này quy định mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy trên một năm tù, thì thời hiệu đối với tội cũ được tính lại kể từ ngày thực hiện hành vi phạm tội mới.
Nếu trong thời hạn quy định của Khoản 2 điều này, người phạm tội cố tình trốn tránh và đã có quyết định truy nã, thì thời hiệu tính lại kể từ khi người đó ra đầu thú hoặc bị bắt giữ. Sự cố tình trốn tránh này có thể được thể hiện dưới các hình thức như: vĩnh viễn biến khỏi nơi ở hoặc nơi làm việc; thay họ tên trong các giấy tờ tùy thân có liên quan; làm phẫu thuật sửa đổi hình dạng khác với hình dạng ban đầu. Tuy nhiên, sự cố tình trốn tránh này của người phạm tội nhất thiết phải bị cơ quan tư pháp hình sự có thẩm quyền ra lệnh truy nã. Tức là ở đây việc có lệnh truy nã là điều kiện kiên quyết bắt buộc - nếu người phạm tội mặc dù đã cố tình trốn tránh, nhưng đã không có hoặc chưa có lệnh truy nã thì thời gian trốn tránh vẫn tính vào thời hiệu để không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
