Thông qua công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự theo thủ tục giám đốc thẩm, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) cấp cao tại ĐN nhận thấy việc giải quyết vụ án dân sự “Tranh chấp về yêu cầu tiếp tục thực hiện hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất (QSDĐ)”, giữa nguyên đơn là bà Đ với bị đơn là ông V và bà TV đã được xét xử theo Bản án dân sự sơ thẩm số 34/2019/DSST ngày 10/9/2019 của Tòa án nhân dân (TAND) huyện IG, tỉnh GL có vi phạm, cần thông báo rút kinh nghiệm.

(1) Tóm tắt nội dung vụ án

Ngày 26/12/2017, bà TV và ông V sang nhượng bằng viết tay cho bà Đ thửa đất số 43, tờ bản đồ số 110, diện tích 9.084,6m2 tại thôn X, xã IT, huyện IG, tỉnh GL (đất ông V, bà TV đã được cấp giấy chứng nhận (GCN) QSDĐ ngày 24/01/2014). Ông V đã nhận đủ số tiền chuyển nhượng 80.000.000 đồng. Bà TV và ông V hẹn đến ngày 30/02/2018 (âm lịch) sẽ giao GCN QSDĐ cho bà Đ để làm các thủ tục chuyển nhượng, vì GCN QSDĐ đang làm thủ tục đính chính. Nhưng quá hạn, ông V và bà TV không thực hiện. Vì vậy, bà Đ khởi kiện yêu cầu ông V và bà TV phải thực hiện hợp đồng chuyển nhượng đất cho bà.

Bị đơn bà TV cho rằng, do GCN QSDĐ ghi nhầm tên của bà TV thành “VT” nên vợ chồng bà phải làm thủ tục đính chính và hẹn bà Đ đến ngày 30/02/2018 (âm lịch) sẽ giao GCN QSDĐ đã đính chính cho bà Đ, nhưng đến nay chưa hoàn tất được thủ tục nên bà chưa giao GCD QSDĐ cho bà Đ. Bà TV cam kết trong hạn 45 ngày sẽ giao GCN QSDĐ cho bà Đ để hoàn tất các thủ tục chuyển nhượng đất theo quy định.

(2) Quá trình giải quyết vụ án

Quyết định của TAND huyện IG, tỉnh GL về bản án dân sự sơ thẩm số 34/2019/DSST ngày 10/9/2019:

Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của bà Đ:

Theo đó, công nhận hiệu lực của Hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ theo "Giấy sang nhượng đất” ngày 26/12/2017 giữa ông V và bà TV với bà Đ.

Ngoài ra, buộc ông V và bà TV tiếp tục thực hiện Hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ ngày 26/12/2017 cho bà Đ đổi với thửa đất số 43, tờ bản đồ số 110, có diện tích 9.084,6m2 tại thôn X, xã IT, huyện IG, tỉnh GL theo GCN QSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất số BS 525125 do Ủy ban nhân dân huyện IG, tỉnh GL cấp ngày 24/01/2014 cho bà TV và ông V.

Trường hợp ông V và bà TV không thực hiện hợp đồng thì bà Đ có quyền liên hệ với cơ quan quản lý đất đai có thẩm quyền để thực hiện thủ tục cấp GCD QSDĐ và quyền sở hữu nhà ở sang tên của mình theo trình tự, thủ tục của pháp luật đất đai đối với diện tích đất đã nhận chuyển nhượng của ông V và bà TV mà không phải thực hiện việc công chứng, chứng thực hợp đồng.

Kiến nghị xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm Bản án dân sự sơ thẩm

Cụ thể: Ngày 05/02/2021, VKSND cấp cao tại ĐN nhận được Công văn số 61/CV-CCTHADS ngày 29/01/2021 của Chi cục Thi hành án dân sự huyện IG, tỉnh GL Lai kiến nghị xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm Bản án dân sự sơ thẩm nêu trên.

Ngày 07/6/2021, Viện trưởng VKSND cấp cao tại ĐN ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 74/QĐKNGĐT-VKS-DS, đề nghị ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại ĐN xét xử giám đốc thẩm, hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm nêu trên; giao hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân huyện IG, tỉnh GL xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm.

Tại Quyết định giám đốc thẩm số 84/2021/DS-GĐT ngày 21/9/2021 của TAND cấp cao tại ĐN đã chấp nhận kháng nghị giám đốc thẩm của Viện trưởng VKSND cấp cao tại ĐN, hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 34/2019/DS-ST ngày 10/9/2019 của TAND huyện IG; giao hồ sơ vụ án cho TAND huyện IG, tỉnh GL xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm.

(3) Những vấn đề cần rút kinh nghiệm

- Quá trình giải quyết vụ án, vợ chồng ông V, bà TV khai đang làm thủ tục đính chính GCN QSDĐ vì ghi nhầm tên “TV” thành “VT”, nhưng TAND huyện IG không yêu cầu ông V, bà TV xuất trình tài liệu thể hiện đang làm thủ tục đính chính GCN QSDĐ; không xác minh tại Văn phòng đăng ký đất đai huyện IG, tỉnh GL để kiểm tra lời khai của ông V, bà TV có đúng hay không nên không phát hiện thửa đất đã được ông V, bà TV đang thế chấp tại Ngân hàng và không đưa Ngân hàng Thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan trong vụ án là vi phạm khoản 4 Điều 68 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

- Bản án dân sự sơ thẩm số 34/2019/DSST ngày 10/9/2019 của TAND IG, tỉnh GL tuyên xử: Công nhận hiệu lực của Hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ (Giấy sang nhượng đất ngày 26/12/2017) giữa ông V và bà TV với bà Đ là không đúng quy định của pháp luật, làm ảnh hưởng quyền và lợi ích hợp pháp của Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Nam GL và bản án cũng không thi hành án được.

Trên đây là vi phạm của TAND huyện IG, tỉnh GL trong việc giải quyết vụ án “Tranh chấp về yêu cầu tiếp tục thực hiện hợp đồng chuyển nhượng QSDĐ”, VKSND cấp cao tại ĐN thông báo đến VKSND các tỉnh, thành trong khu vực tham khảo và rút kinh nghiệm khi kiểm sát giải quyết vụ án tương tự, để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát.