Phân biệt đạo văn và xâm phạm quyền tác giả - Ảnh minh họa

Ngày nay nhất là trên mạng xã hội và các phương tiện thông tin giải trí ngày càng xuất hiện nhiều “đạo sĩ”. Hiện tượng đạo văn, đạo nhạc, đạo thơ đang đã và đang bị xã hội, công luận và giới học thuật liêm chính lên án và chỉ trích gay gắt. Nhưng vẫn có nhiều người nhầm lẫn giữa “đạo văn” và “Xâm phạm quyền tác giả”. Bài viết sau sẽ phần nào giúp các bạn đọc giả hiểu hơn về hai khái niệm này.

Thế nào là “đạo văn”? Thế nào là “Xâm phạm quyền tác giả”?

1. Đạo văn

Theo các từ điển tiếng Việt, “đạo” có nghĩa là lấy hoặc căn bản lấy sáng tác của người khác làm thành của mình. Đạo văn là việc sử dụng có hoặc không có chủ ý của tác giả các sản phẩm học thuật về các câu văn, đoạn văn, bài viết, số liệu, hình ảnh, thông tin và ý tưởng của người khác vào các sản phẩm của mình mà không có những chỉ dẫn/ thừa nhận tác giả của những nội dung đã sử dụng.

Hiểu một cách đơn giản đạo văn là hành vi sử dụng hoặc sao chép ý tưởng hoặc tác phẩm của người khác và giả vờ rằng bạn đã nghĩ ra nó hoặc tạo ra nó.

2. Xâm phạm quyền tác giả

Hành vi xâm phạm quyền tác giả được quy định tại Điều 28 Luật sở hữu trí tuệ. Bất kỳ cá nhân, tổ chức khi chưa có sự cho phép của chủ thể quyền mà thực hiện hành vi xâm phạm một trong các quyền độc quyền chẳng hạn như quyền độc quyền sao chép, cho thuê, làm tác phẩm phái sinh, công bố hoặc phân phối tác phẩm,… thì đều bị coi là đã thực hiện hành vi xâm phạm quyền tác giả, trừ một số trường hợp đặc biệt không bị coi là xâm phạm quyền tác giả nếu có căn cứ chứng minh hành vi đó thuộc trường hợp “sử dụng hợp lý”.

Cụ thể xem tại đây.

Phân biệt “đạo văn” và “Xâm phạm quyền tác giả”

* Lưu ý: Vì điểm chung giữa đạo văn và xâm phạm quyền tác giả chính là việc chiếm đoạt, mạo danh, sao chép, trích dẫn, sử dụng tác phẩm hoặc một phần tác phẩm của người khác mà lại cho rằng là của mình do vậy rõ ràng đạo văn và xâm phạm quyền tác giả có liên quan đến nhau. Tuy nhiên, không phải mọi hành vi xâm phạm quyền tác giả cũng mặc nhiên bị coi là đạo văn hoặc ngược lại. Ví dụ:

1. Có đạo văn nhưng không xâm phạm quyền tác giả: ví dụ như trong bài viết dẫn một đoạn trong tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao nhưng không ghi trích từ đâu, hoặc đọc một cuốn sách đã xuất bản thấy đoạn trích đó hay và người viết sao chép y chang bỏ vô bài của mình thì đây là đạo văn không phải xâm phạm quyền tác giả.

2. Xâm phạm quyền tác giả nhưng không đạo văn: người đọc có thể có nhu cầu sử dụng nhiều tư liệu có sẵn trên internet gồm ảnh chụp (tác phẩm nhiếp ảnh), hình ảnh đồ họa (tác phẩm mỹ thuật ứng dụng hoặc tạo hình), các bài viết cùng bàn về một chủ đề mà họ đang sưu tầm phục vụ cho bài báo bình luận của mình và họ đều trích dẫn nguồn gốc đầy đủ của các tác phẩm đó nhưng hành vi sao chép, sử dụng của bạn vẫn có thể bị xem là hành vi xâm phạm quyền tác giả vì chỉ có chủ thể quyền mới có quyền độc quyền làm bản sao hoặc sử dụng tác phẩm được bảo hộ.