Khi kí kết hợp đồng lao động, người lao động được chọn hình thức nhận lương gross hoặc lương net tùy theo nhu cầu. Mỗi hình thức đều có ưu và khuyết điểm. Vậy, cùng tim hiểu lương gross và lương net là gì? Hình thức nào có lợi cho người lao động hơn?

(1) Lương gross và lương net là gì?

Lương gross

“Gross” là một từ tiếng Anh, có nghĩa là tổng, toàn bộ. 

Như vậy, lương gross nghĩa là toàn bộ khoản tiền lương, phụ cấp, trợ cấp, thưởng,.. mà NLĐ được nhận chưa trừ các khoản thuế, phí, bảo hiểm,...

NLĐ khi nhận lương gross thì phải chủ động đóng các khoản như bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, thuế thu nhập cá nhân (nếu có),...

Lương net

Lương net hay còn được gọi là lương ròng, là số tiền mà NLĐ thực nhận sau khi doanh nghiệp đã trừ các khoản thuế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, và các khoản khấu trừ khác.

NLĐ nhận lương net thì không phải tính toán, thực hiện việc đóng các khoản thuế, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế,...mà doanh nghiệp, người SDLĐ sẽ đóng các khoản phí này thay cho NLĐ

(2) Ưu điểm và nhược điểm của lương gross, lương net

Lương gross

♦ Ưu điểm:

- NLĐ có thể chủ động tính được mức lương mà mình làm trong một tháng làm việc

- NLĐ không cần phụ thuộc vào doanh nghiệp, tự đảm bảo việc đóng các khoản BHXH, BHYT cho bản thân được đầy đủ, tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi trường hợp doanh nghiệp “bùng” tiền BHXH, BHYT, BHTN của NLĐ diễn ra cũng không phải là ít

- Số tiền lương gross nhận được sẽ cao hơn khi nhận lương net, NLĐ sẽ cảm thấy vui hơn khi nhận được nhiều tiền, từ đó cải thiện năng suất và chất lượng lao động.

- Dễ dàng đàm phán mức lương với bên tuyển dụng hơn

♦ Nhược điểm:

- Cần phải cập nhật, nắm rõ các thông tin, các khoản tiền phải đóng vì các khoản như phí BHXH, BHTN và mức giảm trừ thuế TNCN có thể bị thay đổi tùy vào từng thời điểm. 

- NLĐ mất thêm thời gian để tính toán các khoản và thực hiện thanh toán các khoản phí đó đúng hạn

- Số tiền NLĐ thực nhận, giữ lại được sẽ thấp hơn so với tiền lương được nhận do phải đóng các khoản phí, thuế,..

- Doanh nghiệp có thể sẽ khó khăn trong quá trình thực hiện quản lý quy mô, số lượng lao động, thực hiện báo cáo hàng năm và một số chính sách dành cho NLĐ

Lương net

♦ Ưu điểm:

- NLĐ không cần tính toán, cập nhật số tiền phải đóng cho các khoản phí BHXH, BHYT, thuế TNCN,...chỉ nhận lương theo thỏa thuận trong hợp đồng, doanh nghiệp sẽ chịu trách nhiệm thay NLĐ đóng các khoản phí, thuế đó cho nhà nước.

- NLĐ được hưởng tiền lương trọn vẹn hàng tháng mà không cần tính toán các khoản chi phí phát sinh khác

- Doanh nghiệp dễ dàng quản lý số lượng lao động cũng như quy mô lao động, thuận lợi hơn trong việc xây dựng các chiến lược phát triển và chính sách cho NLĐ

- Doanh nghiệp giảm bớt được các khoản chi phí trong quá trình xây dựng và phát triển

♦ Nhược điểm

- Doanh nghiệp sẽ đóng BHXH, BHYT theo mức lương của NLĐ, mức đóng này có thể thấp dẫn đến mức hưởng bảo hiểm sau này của NLĐ không cao

- NLĐ sẽ khó tính toán được các khoản mình cần đóng là bao nhiêu, có được đóng đầy đủ không

Nhìn chung, hai hình thức lương gross và lương net đều có ưu điểm và nhược điểm riêng của mỗi loại. Tùy vào nhu cầu mà NLĐ có thể thỏa thuận được nhận lương gross hay lương net.

(3) NLĐ nhận lương gross hay lương net thì có lợi hơn?

Tuy hai hình thức nhận lương có vẻ trái ngược nhau nhưng thực chất, việc NLĐ chọn nhận lương theo hình thức nào thì cũng không có quá nhiều sự chênh lệch về mức lương thực nhận.

Với hình thức nhận lương gross, NLĐ có thể nhận được khoản tiền lương cao hơn so với việc chọn hình thức nhận lương net, nhưng sau khi trừ các khoản thuế, phí, đóng bảo hiểm ra thì hai mức lương cũng không khác nhau là mấy.

Ví dụ:

Lương gross = 20 triệu

Lương net = lương gross - (BHXH + BHYT + BHTN) - thuế TNCN (nếu có)

Trong đó:

BHXH = 20,000,000đ x 8%= 1,600.000đ

BHTN= 20,000,000đ  x 1% = 200,000đ

BHYT = 20,000,000đ  x 1.5 % = 300,000đ

Số tiền chi  trả bảo hiểm = 2.100.000đ

Lương net = 20 triệu - 2,1 triệu - thuế TNCN (nếu có)

Người nhận lương gross 20 triệu nhưng phải tự mình tính toán các khoản này đóng cho cơ quan nhà nước, sau khi trừ các khoản này ra thì số tiền thực nhận về tay gần như tương tự với người nhận lương net.

Nếu xét trên phương diện thuận tiện, lợi ích cho cả NLĐ và doanh nghiệp thì đa số các doanh nghiệp ở Việt Nam nghiêng về hình thức trả lương net cho NLĐ. 

Thực tế, lương net không hẳn là NLĐ chỉ nhận được tiền lương trong khoản thỏa thuận trong hợp đồng mà còn có thể được nhận thêm thưởng, hoa hồng, phụ cấp ăn trưa, gửi xe nếu NLĐ và người SDLĐ có thỏa thuận lương net là chưa bao gồm các khoản này.

Khi thỏa thuận hình thức nhận lương net, NLĐ cần yêu cầu nhà tuyển dụng là mức lương này đã có bao gồm các khoản phụ cấp, trợ cấp, thưởng thêm chưa để nắm rõ quyền lợi của mình.

Việc nhận lương net hay lương gross tùy vào nhu cầu và mong muốn của NLĐ. Tuy nhiên, nếu NLĐ chưa thực sự nắm rõ các quy tắc tính phí bảo hiểm, thuế TNCN, các khoản khấu trừ khác (phí công đoàn, quỹ hưu trí, quỹ tiết kiệm…) và để doanh nghiệp thuận tiện hơn khi thực hiện báo cáo, tổng kết thì NLĐ nên chọn hình thức nhận lương net.