Hiện nay, khi tham gia quan hệ lao động ở các doanh nghiệp, người lao động phân vân không biết có nên tham gia công đoàn hay không, việc tham gia công đoàn có lợi ích gì? Bài viết sẽ cung cấp các thông tin trên cho người đọc. 

Người lao động có bắt buộc phải tham gia công đoàn?

Theo khoản 1 Điều 170 Bộ luật Lao động 2019 quy định:

- Người lao động có quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn theo quy định của Luật Công đoàn.

- Người lao động trong doanh nghiệp có quyền thành lập, gia nhập và tham gia hoạt động của tổ chức của người lao động tại doanh nghiệp theo quy định tại các điều 172, 173 và 174 của BLLĐ 2019.

Khoản 1 Điều 4 Luật Công đoàn 2012 quy định:

Quyền công đoàn là quyền thành lập, gia nhập và hoạt động công đoàn của người lao động, đoàn viên công đoàn và quyền của tổ chức công đoàn theo quy định của pháp luật và quy định của cơ quan có thẩm quyền.

Như vậy, người lao động có quyền lựa chọn việc tham gia hoặc không tham gia vào công đoàn, chứ không bắt buộc.

Lợi ích của NLĐ khi tham gia công đoàn cơ sở tại doanh nghiệp

Việc tham gia vào Công đoàn, giúp NLĐ có được những lợi ích về mặt vật chất lẫn tinh thần, cụ thể như sau:

Căn cứ tại Điều 10 Luật Công đoàn 2012 quy định việc đại diện, bảo vệ, quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ:

- Hướng dẫn, tư vấn cho người lao động về quyền, nghĩa vụ của người lao động khi giao kết, thực hiện hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc với đơn vị sử dụng lao động.

- Đại diện cho tập thể người lao động thương lượng, ký kết và giám sát việc thực hiện thỏa ước lao động tập thể.

- Tham gia với đơn vị sử dụng lao động xây dựng và giám sát việc thực hiện thang, bảng lương, định mức lao động, quy chế trả lương, quy chế thưởng, nội quy lao động.

- Đối thoại với đơn vị sử dụng lao động để giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động.

- Tổ chức hoạt động tư vấn pháp luật cho người lao động.

- Tham gia với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp lao động.

- Kiến nghị với tổ chức, cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, giải quyết khi quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của tập thể người lao động hoặc của người lao động bị xâm phạm.

- Đại diện cho tập thể người lao động khởi kiện tại Tòa án khi quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của tập thể người lao động bị xâm phạm; đại diện cho người lao động khởi kiện tại Tòa án khi quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động bị xâm phạm và được người lao động uỷ quyền.

- Đại diện cho tập thể người lao động tham gia tố tụng trong vụ án lao động, hành chính, phá sản doanh nghiệp để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của tập thể người lao động và người lao động.

- Tổ chức và lãnh đạo đình công theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, căn cứ tại Điều 18 Luật Công đoàn 2012 cũng quy định quyền của đoàn viên công đoàn như sau:

- Yêu cầu Công đoàn đại diện, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng khi bị xâm phạm.

- Được thông tin, thảo luận, đề xuất và biểu quyết công việc của Công đoàn; được thông tin về đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước liên quan đến Công đoàn, người lao động; quy định của Công đoàn.

- Ứng cử, đề cử, bầu cử cơ quan lãnh đạo công đoàn theo quy định của Điều lệ Công đoàn Việt Nam; chất vấn cán bộ lãnh đạo công đoàn; kiến nghị xử lý kỷ luật cán bộ công đoàn có sai phạm.

- Được Công đoàn tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý miễn phí pháp luật về lao động, công đoàn.

- Được Công đoàn hướng dẫn giúp đỡ tìm việc làm, học nghề; thăm hỏi, giúp đỡ lúc ốm đau hoặc khi gặp hoàn cảnh khó khăn.

-Tham gia hoạt động văn hoá, thể thao, du lịch do Công đoàn tổ chức.

- Đề xuất với Công đoàn kiến nghị cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp về việc thực hiện chế độ, chính sách, pháp luật đối với người lao động.

Bên cạnh đó, người lao động còn nhận được nguồn hỗ trợ từ tài chính công đoàn trong các hoạt động như thăm hỏi, trợ cấp, hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch,...

Ngoài ra, theo Điều 178 Bộ luật Lao động 2019 thì khi doanh nghiệp muốn xây dựng thang lương, bảng lương, nội quy lao động hay những vấn đề có liên quan đến quyền, lợi ích của người lao động thì cũng phải tham khảo ý kiến của công đoàn cơ sở và còn rất nhiều những quyền khác liên quan đến người lao động theo như quy định nêu trên.

Từ đó có thể thấy rằng công đoàn cơ sở có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động là thành viên công đoàn.

Tóm lại: NLĐ khi trở thành Đoàn viên CĐCS, ngoài những quyền lợi cơ bản như những NLĐ khác, sẽ có thêm một số quyền và lợi ích khác như sau:

- NLĐ sẽ nâng cao vai trò của mình trong doanh nghiệp.

- NLĐ sẽ được Công đoàn đứng ra bảo vệ và hỗ trợ khi quyền và lợi ích chính đáng bị xâm phạm.  

- NLĐ được tổ chức Công đoàn hỗ trợ về mặt vật chất và tinh thần.

- Mang đến sự cân bằng lợi ích và vị thế giữa NLĐ và NSDLĐ. 

Vì việc gia nhập vào công đoàn cơ sở là quyền lợi của mỗi người lao động, người lao động có thể lựa chọn tham gia hoặc không tham gia. Trên đây là những lợi ích cơ bản mà người lao động nhận được khi tham gia vào công đoàn cơ sở tại doanh nghiệp.