Chứng minh nhân dân được hiểu là một loại giấy tờ tùy thân của công dân do cơ quan Công an có thẩm quyền chứng nhận về những đặc điểm riêng và nội dung cơ bản của mỗi công dân trong độ tuổi do pháp luật quy định, nhằm bảo đảm thuận tiện việc thực hiện quyền, nghĩa vụ của công dân trong đi lại và thực hiện các giao dịch trên lãnh thổ Việt Nam. Vậy, Trong trường hợp nào thì Công an có quyền yêu cầu công dân xuất trình giấy CMND để kiểm tra?  

>>> Có 04 trường hợp sau đây Công an được yêu cầu xuất trình CMND để kiểm tra, như sau:

Trường hợp 1: Kiểm tra người dân cư trú trên địa bàn quản lý.

Căn cứ Điều 25, 26 Thông tư 35/2014/TT-BCA thì công an xã, phường, thị trấn được quyền kiểm tra CMND người dân khi họ cư trú trên địa bàn quản lý bằng hình thức kiểm tra định kỳ, đột xuất, hoặc do yêu cầu phòng, chống tội phạm, giữ gìn an ninh, trật tự trên địa bàn.

Lưu ý: Nếu công an cấp trên kiểm tra tại địa bàn dân cư thì phải có cán bộ công an nhân dân và công an xã được giao quản lý cư trú tại địa bàn chứng kiến (khoản 5 Điều 26 Thông tư này).

Đối tượng kiểm tra cư trú là công dân, hộ gia đình, cơ sở cho thuê lưu trú, cơ quan đăng ký, quản lý cư trú các cấp; cơ quan, tổ chức có liên quan đến quản lý cư trú.

Ngoài ra, Theo quy định tại điều 5, điều 6 Quyết định 29/2017/QĐ-UBND về việc quản lý người xin ăn không có nơi cư trú ổn định, người sinh sống nơi công cộng không có nơi cư trú ổn định trên địa bàn TP thì công an cũng có quyền kiểm tra CMND.

Trường hợp 2: Công an xã có quyền kiểm tra người, đồ vật, giấy tờ tùy thân, thu giữ vũ khí, hung khí của người có hành vi vi phạm pháp luật quả tang.

Cụ thể căn cứ Khoản 6, Điều 9 Pháp lệnh công an xã 2008 quy định về nhiệm vụ quyền hạn của Công an xã như sau:

“6. Tiếp nhận, phân loại, xử lý theo thẩm quyền các vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn xã; kiểm tra người, đồ vật, giấy tờ tùy thân, thu giữ vũ khí, hung khí của người có hành vi vi phạm pháp luật quả tang; tổ chức cấp cứu nạn nhân, bảo vệ hiện trường và báo cáo ngay cho cơ quan có thẩm quyền; lập hồ sơ ban đầu, lấy lời khai người bị hại, người biết vụ việc, thu giữ, bảo quản vật chứng theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của Bộ trưởng Bộ Công an; cung cấp hồ sơ, tài liệu, vật chứng, thông tin thu thập được và tạo điều kiện cho cơ quan có thẩm quyền xác minh, xử lý vụ việc”.

Trường hợp 3: Cảnh sát giao thông (CSGT) trong khi thực hiện kế hoạch tổ chức tuần tra xử lý vi phạm, bảo đảm an toàn giao thông được phép kiểm tra giấy tờ liên quan đến người và phương tiện trong đó nội dung kiểm tra giấy tờ tuỳ thân (CMND) của người điều khiển phương tiện.

Căn cứ Điều 14 Thông tư 01/2016/TT-BCA về việc thực hiện việc kiểm soát người và phương tiện tham gia giao thông đường bộ; xử lý vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ đối với người và phương tiện tham gia giao thông đường bộ, gồm các nội dung sau:;

"a) Kiểm soát các giấy tờ có liên quan đến người và phương tiện, gồm:

- Giấy phép lái xe; Giấy đăng ký xe; Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện cơ giới đường bộ; Giấy chứng nhận bảo hiểm trách nhiệm dân sự của chủ xe cơ giới và giấy tờ khác có liên quan đến người, phương tiện, hoạt động vận tải;

 

- Khi kiểm soát phải đối chiếu giữa các giấy tờ với nhau, giữa giấy tờ có liên quan với thực tế người, phương tiện, hàng hóa vận chuyển trên phương tiện..."

Trường hợp 4: Công an cũng có quyền kiểm tra giấy tờ tùy thân của công dân khi thực hiện công tác xử lý vi phạm theo Điều 39 Luật Xử lý vi phạm hành chính 2012 hoặc các trường hợp kiểm tra hành chính tại các cơ sở kinh doanh có điều kiện như karaoke, massage…, theo kế hoạch được Ban chỉ huy công an quận phê duyệt (khoản 1 Điều 50 Nghị định 96/2016/NĐ-CP).

Như vậy, từ những căn cứ tại các trường hợp nêu trên thì Công an chỉ được kiểm tra giấy tờ hành chính theo kế hoạch; hay khi nghi ngờ đối tượng có dấu hiệu phạm tội trong địa bàn quản lý.

Bên cạnh đó, việc quy định các mức xử phạt cu thể được quy định tại Nghị định 167/2013/NĐ-CP. Tuy nhiên, không có quy định buộc người dân phải luôn mang theo CMND trong người, nhưng chỉ xử phạt nếu không xuất trình được CMND khi bị kiểm tra.

Xem thêm:

>>> Những trường hợp được yêu cầu phải xuất trình CMND/Căn cước công dân

>>> Các loại giấy tờ tùy thân