Tình trạng người dân đi vay vốn ngân hàng gặp nhiều trở ngại, cụ thể là việc nhân viên ngân hàng, tổ chức tín dụng bắt ép người đi vay phải mua bảo hiểm sau đó mới giải ngân. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, các đối tượng vi phạm cần bị xử phạt nghiêm.

Vậy mức xử phạt đối với hành vi vi phạm này là gì và cách xử lý khi gặp phải trường hợp ngân hàng bắt ép khách hàng mua bảo hiểm thì cần làm gì? Bài viết sau đây sẽ cung cấp một số thông tin cần thiết liên quan đến vấn đề này.

Hiện trạng

Tình trạng khách hàng được nhân viên ngân hàng “khuyến khích” (thực chất là ràng buộc) mua bảo hiểm nhân thọ này đang ngày càng phổ biến và gây trở ngại cho người đi vay. Cụ thể, khi đi vay, khách hàng sẽ được nhân viên ngân hàng bắt ép mua bảo hiểm để quá trình giải ngân sẽ nhanh và mức lãi suất sẽ thấp hơn. 

Ngược lại nếu không mua thì giải ngân sẽ rất lâu và mức lãi suất sẽ cao. Trong khi đó, một hợp đồng bảo hiểm có giá trị cao đối với người đi vay có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, lần đầu đóng từ 10-15 triệu đồng.

Nhiều phản ánh cho rằng, khách hàng (người đi vay) đến vay vốn ngân hàng thường là đối tượng đang trong tình trạng khó khăn  thiếu tiền mới đi vay mà còn phải tốn thêm chi phí bảo hiểm. Nhiều người dân còn bức xúc cho rằng đây là hành vi ăn chặn trên sự khó khăn của người dân.

Dù là vậy, nhưng trong hoàn cảnh cần vay vốn, đa số khách hàng đành chấp nhận việc mua bảo hiểm và phải đóng đợt đầu vào khoảng 10-15 triệu và sau đó bỏ hợp đồng. 

Theo đó, tình trạng này gây thiệt hại đối với người đi vay, ngoài ra đây còn là hành vi vi phạm pháp luật. 

Xử phạt vi phạm đối với ngân hàng ép khách mua bảo hiểm

Đối với hành vi bắt ép khách hàng mua bảo hiểm của nhân viên ngân hàng được Ngân hàng Nhà nước khẳng định nghiêm cấm.

Tuy nhiên, hiện nay, đa phần các ngân hàng thường liên kết với bên kinh doanh bảo hiểm để cùng nhau hợp tác phân chia lợi nhuận. 

Theo đó, pháp luật về kinh doanh bảo hiểm đã có các quy định nhằm bảo đảm việc tham gia bảo hiểm của khách hàng khi vay vốn ngân hàng, như sau:

Theo Điều 10 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2000 (sửa đổi bởi Luật Kinh doanh bảo hiểm 2010) nghiêm cấm ngân hàng bán bảo hiểm có các hành vi sau đây:

- Lợi dụng chức vụ, quyền hạn chỉ định, yêu cầu, ép buộc, ngăn cản tổ chức, cá nhân tham gia bảo hiểm.

- Thông tin, quảng cáo sai sự thật về nội dung, phạm vi hoạt động, điều kiện bảo hiểm, làm tổn hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của bên mua bảo hiểm.

Ngoài ra, tại khoản 2 Điều 3 Nghị định 73/2016/NĐ-CP còn quy định không tổ chức, cá nhân nào được phép can thiệp trái pháp luật đến quyền lựa chọn doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài của bên mua bảo hiểm.

Theo nguyên tắc trên, ngân hàng thực hiện môi giới hay bán bảo hiểm cho khách hàng khi đến thực hiện giao dịch được quyền chào bán bảo hiểm nhưng trên nguyên tắc tự nguyện và nghiêm cấm phía ngân hàng chèn ép hay dùng thủ đoạn ép buộc khách phải mua bảo hiểm.

Ngoài ra, tổ chức tín dụng có nghĩa vụ giải thích cho khách hàng các sản phẩm bảo hiểm được phân phối thông qua tổ chức tín dụng không phải là sản phẩm của tổ chức tín dụng và không mang tính bắt buộc theo quy định tại khoản 2 Điều 9 Thông tư liên tịch 86/2014/TTLT-BTC-NHNNVN ngày 2/7/2014 của Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

Xử phạt hành chính hành vi ép khách hàng mua bảo hiểm

Nhằm đảm bảo quyền lợi của khách hàng và ngăn chặn doanh nghiệp, chi nhánh có hành vi ép buộc người khác mua bảo hiểm sẽ bị xử phạt hành chính theo khoản 2 Điều 17 Nghị định 98/2013/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 48/2018/NĐ-CP) như sau: 

Phạt tiền 80 triệu - 100 triệu đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau:

 - Không cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến hợp đồng bảo hiểm, không giải thích các điều kiện, điều khoản bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm khi giao kết hợp đồng bảo hiểm.

 - Không thực hiện thông báo cho bên mua bảo hiểm về tình trạng hợp đồng bảo hiểm theo quy định của pháp luật. 

- Ép buộc giao kết hợp đồng bảo hiểm bổ trợ kèm theo hợp đồng bảo hiểm chính. 

- Triển khai các sản phẩm bảo hiểm thuộc nghiệp vụ bảo hiểm liên kết đầu tư, bảo hiểm hưu trí, bảo hiểm sức khỏe không theo quy định của pháp luật. 

Ngoài ra, còn đình chỉ hoạt động từ 02 tháng - 03 tháng một phần nội dung, phạm vi liên quan trực tiếp đến hành vi vi phạm hành chính trong Giấy phép thành lập và hoạt động. Buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu đối với trường hợp vi phạm. 

Lưu ý: Cá nhân có hành vi vi phạm tương tự thì mức phạt bằng ½ tổ chức. 

Như vậy, tổ chức ngân hàng khi thực hiện môi giới hoặc liên kết kinh doanh bảo hiểm thì chỉ được khuyến khích khách hàng tham gia trên tinh thần tự nguyên. Nghiêm cấm ngân hàng có hành vi lợi dụng chức vụ mà làm khó người dân đến giao dịch để ép mua bảo hiểm, hành vi này có thể bị phạt tiền lên đến 100 triệu đồng và đình chỉ hoạt động kinh doanh bảo hiểm 02 - 03 tháng.

Cách xử lý khi khách hàng bị bắt ép mua bảo hiểm 

Trường hợp khách hàng có bằng chứng về việc các ngân hàng bắt ép mua bảo hiểm, khách hàng cần gửi đơn kèm bằng chứng tới Ngân hàng Nhà nước để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, hiện nay Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thiết lập hotline (đường dây nóng) để nắm bắt và xử lý kịp thời mọi phản ánh, kiến nghị của người dân và các cơ quan, doanh nghiệp liên quan đến hoạt động ngân hàng cụ thể:

- Số cố định: (024) 3936.1017

- Số di động: 0942.966.854

- Email: duongdaynong.cqttgsnh@sbv.gov.vn

Như vậy, trong các trường hợp khách bị bắt ép mua bảo hiểm tại ngân hàng khi cần vay vốn thì cần thu thập bằng chứng gửi kèm đơn đến Ngân hàng Nhà nước hoặc phản ánh qua hotline trên.