>>>Không khởi tố vụ án "thông cung vụ Nga - Mỹ"

>>>Phân biệt khởi tố vụ án và khởi tố bị can

Khởi tố là bước đầu tiên trong quá trình giải quyết một vụ án hình sự. Tuy nhiên, không phải vụ việc nào xảy ra cũng có thể khởi tố. Sau đây là những trường hợp không khởi tố vụ án hình sự theo quy định tại Điều 157 BLTTHS 2015:

1. Không có sự việc phạm tội

Nguồn tin báo, tố giác tội phạm được tiếp nhận không chính xác, không có sự việc xảy ra hoặc có xảy ra nhưng không có dấu hiệu tội phạm.

2. Hành vi không cấu thành tội phạm

Hành vi không thỏa mãn dấu hiệu cấu thành tội phạm theo quy định pháp luật hình sự.

Ví dụ: Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội không có năng lực trách nhiệm hình sự (không đảm bảo về mặt chủ thể).

3. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự

Theo quy định tại Điều 12 BLHS SĐ, BS 2017 về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự như sau:

- Dưới 14 tuổi: không phải chịu trách nhiệm hình sự.

- Từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi: chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người, tội hiếp dâm, cố ý gây thương tích, … và một số tội rất nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng.

- Từ đủ 16 tuổi: chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.

Như vậy, nếu lúc phạm tội chưa đủ 14 tuổi hoặc đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi mà phạm tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng thì không bị khởi tố hình sự.

4. Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật

Theo Điều 14 BLTTHS 2015 , không ai bị kết án hai lần vì một tội phạm. Vì vậy, không được khởi tố […] đối với người mà hành vi của họ đã có bản án của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.

Quyết định đình chỉ vụ án là quyết định tố tụng làm chấm dứt việc giải quyết vụ án hình sự và có hiệu lực pháp luật ngay sau khi cơ quan có thẩm quyền ra quyết định.

Trong 02 trường hợp này sẽ không được khởi tố vụ án hình sự.

5. Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự

Theo Điều 27 BLHS 2015, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự (được tính từ ngày tội phạm được thực hiện):

- 05 năm đối với tội phạm ít nghiêm trọng;

 -10 năm đối với tội phạm nghiêm trọng;

- 15 năm đối với tội phạm rất nghiêm trọng;

-  20 năm đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.

Như vậy, nếu hết thời hạn nêu trên, người phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

6. Tội phạm đã được đại xá

Đại xá là sự khoan hồng của Nhà nước do Quốc hội quyết định nhằm tha tội hoàn toàn và triệt để cho một số loại tội phạm nhất định đối với hàng loạt người phạm tội nhân sự kiện quan trọng trong đời sống chính trị của đất nước.

Tội phạm đã được đại xá là căn cứ để không khởi tố vụ án hình sự.

7. Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác

Trong quá trình giải quyết vụ án mà xác định được người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết thì không khởi tố vụ án hình sự, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác.

8. Tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 và 226 của Bộ luật hình sự 2015 mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố.

Sẽ không khởi tố vụ án hình sự nếu bị hại, người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết không yêu cầu khởi tố đối với 11 tội danh sau đây:

- Tộicố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh;

- Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá mức cần thiết khi bắt giữ người phạm tội;

-Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác;

- Tội vô ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính;

- Tội hiếp dâm;

- Tội cưỡng dâm;

- Tội cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi;

- Tội làm nhục người khác;

- Tội vu khống;

- Tội xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp.

Trên đây là 08 trường hợp không khởi tố vụ án hình sự.