Hiện nay, xã hội chúng ta tồn tại một thực trạng đáng quan tâm là cha, mẹ sau khi ly hôn thì cũng bỏ mặc con cái để cho người còn lại nuôi dưỡng. Việc cấp dưỡng sau khi ly hôn thực tế còn tồn tại nhiều khó khăn. Việc cấp dưỡng từ trước đến nay luôn bị xem là một món nợ khó đòi. Mặc dù pháp luật đã có những quy định hết sức cụ thể về vấn đề này.

Theo khoản 24 Điều 3 Luật Hôn nhân và gia đình 2014, thì “Cấp dưỡng là việc một người có nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà ​có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình, là người gặp khó khăn, túng thiếu theo quy định của luật này”

Theo khoản 1 Điều 107 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 thì “Nghĩa vụ cấp dưỡng không thể thay thế bằng nghĩa vụ khác và không thể chuyển giao cho người khác.” Như vậy, người có nghĩa vụ cấp dưỡng phải tự mình thực hiện, không được hoán đổi, quy đổi nghĩa vụ cấp dưỡng bằng bất cứ nghĩa vụ nào khác.

Ngoài ra, để nâng cao tính răn đe, Điều 152 Bộ luật hình sự 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009 có quy định về Tội từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng như sau “Người nào có nghĩa vụ cấp dưỡng và có khả năng thực tế để thực hiện việc cấp dưỡng đối với người mà mình có nghĩa vụ cấp dưỡng theo quy định của pháp luật mà cố ý từ chối hoặc trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ ba tháng đến hai năm.”

Như vậy, rõ ràng nếu người có nghĩa vụ cấp dưỡng và hoàn toàn có khả năng thực hiện nghĩa vụ đó cố ý từ chối, trốn tránh việc cấp dưỡng thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định ở trên.

Mở rộng vấn đề về việc xác định các khoản phí cấp dưỡng, theo điểm b mục 11 Nghị quyết 02/2000 của Hội đồng thẩm phán tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng luật Hôn nhân và gia đình, “Tiền cấp dưỡng nuôi con bao gồm những chi phí tối thiểu cho việc nuôi dưỡng và học hành của con và do các bên thoả thuận. Trong trường hợp các bên không thoả thuận được thì tuỳ vào từng trường hợp cụ thể, vào khả năng của mỗi bên mà quyết định mức cấp dưỡng nuôi con cho hợp lý.”

Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng nhất nhất một phương thức cấp dưỡng đã thỏa thuận từ trước, Điều 117 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 có quy định “Các bên có thể thỏa thuận thay đổi phương thức cấp dưỡng, tạm ngừng cấp dưỡng trong trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng lâm vào tình trạng khó khăn về kinh tế mà không có khả năng thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng [… ]” Như vậy, phương thức cấp dưỡng có thể linh hoạt theo từng hoàn cảnh, từng thời kỳ.

Thông qua bài viết ngắn này, tác giả mong bạn đọc có thể hiểu thêm về tầm quan trọng của nghĩa vụ cấp dưỡng sau hôn nhân, và những ai đang bị thiệt thòi thì có thể kiện đòi lại những quyền lợi đáng lẽ phải thuộc về mình.