Lâu nay, các CTCK cung cấp dịch vụ ứng trước tiền bán chứng khoán cho khách hàng không kê khai và nộp thuế giá trị gia tăng (VAT) do nhầm tưởng đây là nghiệp vụ kinh doanh trong lĩnh vực chứng khoán không phải chịu thuế. Thế nhưng, với hướng dẫn của Bộ Tài chính mới đây, nhiều CTCK đứng trước nguy cơ bị truy thu khoản thuế này, số thuế phải nộp lên đến hàng chục tỷ đồng.
Qua kiểm tra việc chấp hành nghĩa vụ thuế tại một số CTCK, cơ quan thuế các địa phương phát hiện phần lớn công ty cung cấp dịch vụ ứng trước tiền bán chứng khoán cho NĐT, nhưng không kê khai và nộp thuế VAT với mức thuế suất 10% theo quy định.
Quan điểm này của cơ quan thuế các địa phương đã vấp phải sự phản ứng của các CTCK, bởi các công ty cho rằng, đây là nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán nên theo quy định của Luật Chứng khoán không phải chịu thuế VAT. Sự tranh cãi giữa hai bên đã được đẩy lên Bộ Tài chính.
Trong công văn trả lời Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam của Bộ Tài chính hướng dẫn về chính sách thuế VAT đối với hoạt động ứng trước tiền bán chứng khoán cho khách hàng và việc phát hành hoá đơn thu phí môi giới chứng khoán cho khách hàng cá nhân, Bộ Tài chính khẳng định, theo quy định của pháp luật hiện hành, khi CTCK cung cấp dịch vụ này thì phải nộp thuế VAT 10%.
Về căn cứ thu thuế VAT, Bộ Tài chính cho biết, theo Thông tư 129/2008/TT-BTC ngày 26/12/2008 của Bộ Tài chính hướng dẫn thi hành một số điều Luật Thuế giá trị gia tăng và hướng dẫn Nghị định 123/NĐ-CP ngày 8/12/2008 quy định chi tiết Luật Thuế giá trị gia tăng đã quy định rõ những đối tượng không phải chịu thuế VAT gồm: các dịch vụ cấp tín dụng như cho vay; chiết khấu và tái chiết khấu công cụ chuyển nhượng và các giấy tờ có giá khác; bảo lãnh; cho thuê tài chính và các hình thức cấp tín dụng khác theo quy định của pháp luật do các tổ chức tài chính, tín dụng tại Việt Nam cung ứng. Riêng trong lĩnh vực kinh doanh chứng khoán, các đối tượng không phải chịu thuế VAT gồm: môi giới, tự doanh chứng khoán, bảo lãnh phát hành, tư vấn đầu tư chứng khoán, lưu ký, quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, quản lý danh mục đầu tư chứng khoán, dịch vụ tổ chức thị trường của các sở hoặc trung tâm giao dịch chứng khoán, các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của pháp luật về chứng khoán.
Trong khi đó, theo quy định của Luật Chứng khoán: "Kinh doanh chứng khoán là việc thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán, bảo lãnh phát hành chứng khoán, tư vấn đầu tư chứng khoán, lưu ký chứng khoán, quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, quản lý danh mục đầu tư chứng khoán". Căn cứ những quy định trên, theo Bộ Tài chính, trường hợp CTCK cung cấp dịch vụ ứng trước tiền bán chứng khoán cho khách hàng và thu phí không phải là hoạt động kinh doanh chứng khoán, nên các CTCK phải kê khai và nộp thuế VAT với mức thuế suất là 10%.
Tìm hiểu của ĐTCK cho thấy, năm 2010 đã có CTCK ẩn khoản vốn cho khách hàng vay dưới dạng doanh thu tư vấn đầu tư chứng khoán, một nghiệp vụ kinh doanh các CTCK được phép triển khai nhưng không phải chịu thuế VAT theo quy định của Luật Chứng khoán để né thuế.
Từ hướng dẫn của Bộ Tài chính, rõ ràng với những CTCK đã trót hạch toán khoản vốn ứng trước tiền bán chứng khoán cho khách hàng vào doanh thu khác đang "nín thở" mong cơ quan thuế không "sờ" đến mình. Bởi với các CTCK có khoản doanh thu khác lớn, số thuế VAT có thể bị truy thu lên đến hàng chục tỷ đồng, làm tăng gánh nặng tài chính lên vai CTCK trong bối cảnh kinh doanh thất bát suốt từ cuối năm ngoái đến nay.
Tuy nhiên, "sao quả tạ" VAT đối với hoạt động cho vay của các CTCK có thể được hoá giải từ ngày 1/8 tới, khi Thông tư 74/2011/TT-BTC hướng dẫn về giao dịch chứng khoán của Bộ Tài chính có hiệu lực. Quy định mới trong Thông tư 74 cho phép CTCK được triển khai giao dịch ký quỹ.
Trong khi theo quy định của Luật Chứng khoán, thì ngoài các đối tượng được nêu cụ thể trong Luật không phải chịu thuế VAT, thì các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của pháp luật về chứng khoán cũng không phải chịu thuế VAT, mà giao dịch ký quỹ là một ví dụ. Mặc dù vậy, tìm hiểu tại các CTCK cho thấy, các công ty này đang lo lắng, không rõ cơ quan thuế có truy thu thuế VAT đối với các khoản mà CTCK đã cho khách hàng vay trước thời điểm 1/8 hay không.
Theo Hữu Đạo
ĐTCK
